Η Νέα έκδοση των "Ποιημάτων", το τελευταίο ποίημα του Σεφέρη και οι ασπάλαθοι

Μάρτιος του 1971, ο Γιώργος Σεφέρης γράφει το τελευταίο του ποίημα... 

Μάρτιος 2014 κρατάω στα χέρια μου τη νέα έκδοση των "Ποιημάτων" του, ένα δώρο που κάνουν σε όλους μας οι εκδόσεις Ίκαρος... Η νέα έκδοση με επιμέλεια Δημήτρη Δασκαλόπουλου περιλαμβάνει για πρώτη φορά το Τετράδιο Γυμνασμάτων Β' και συμπίπτει με την επέτειο των πενήντα χρόνων από τη βράβευση του ποιητή με Νόμπελ

Γιώργος Σεφέρης «Επί ασπαλάθων ...»

Ήταν ωραίο το Σούνιο τη μέρα εκείνη του Ευαγγελισμού
πάλι με την άνοιξη.
Λιγοστά πράσινα φύλλα γύρω στις σκουριασμένες πέτρες
το κόκκινο χώμα κι ασπάλαθοι

δείχνοντας έτοιμα τα μεγάλα τους βελόνια
και τους κίτρινους ανθούς.
Απόμακρα οι αρχαίες κολόνες, χορδές μιας άρπας αντηχούν ακόμη ...

Γαλήνη.
- Τι μπορεί να μου θύμισε τον Αρδιαίο εκείνον;
Μια λέξη στον Πλάτωνα θαρρώ, χαμένη στου μυαλού τ' αυλάκια·
τ' όνομα του κίτρινου θάμνου
δεν άλλαξε από εκείνους τους καιρούς.
Το βράδυ βρήκα την περικοπή:
«Τον έδεσαν χειροπόδαρα» μας λέει
«τον έριξαν χάμω και τον έγδαραν
τον έσυραν παράμερα τον καταξέσκισαν
απάνω στους αγκαθερούς ασπάλαθους
και πήγαν και τον πέταξαν στον Τάρταρο, κουρέλι».

Έτσι στον κάτω κόσμο πλέρωνε τα κρίματά του
ο Παμφύλιος Αρδιαίος ο πανάθλιος Τύραννος

Απρίλιος 2011. Φωτογραφίες Σταυρούλα Φατσέα


Περί ασπαλάθων

Από τα Κυθηραϊκά Νέα:

Το φυτό, πολύ κοινό σε όλη την ανατολική Μεσόγειο, θεωρείται στην Ελλάδα είδος που χρήζει ιδιαίτερης προστασίας σαν δασικό φυτό και η εκχέρσωση παλιών καλλιεργήσιμων χωραφιών που το περιέχουν τιμωρείται αυστηρά.

Αυτό έχει οδηγήσει σε μεγάλη εξάπλωση του σε όλο το νησί των Κυθήρων με αποτέλεσμα μαζί με άλλους πολλούς παράγοντες βέβαια, άλλα φυτά και βότανα που είναι λιγότερο ισχυρά να μην βρίσκουν ζωτικό χώρο για να αναπτυχθούν, και να κινδυνεύουν με εξαφάνιση.

Το όνομα 'ασπάλαθος' χρησιμοποιείται από την αρχαιότητα (Θεόφραστος, Διοσκουρίδης) και μέχρι σήμερα, όμοιο ή με κάποιες παραλαγγές σε όλη την Ελλάδα.

Το επιστημονικό όνομα του προέρχεται ίσως από το αρχαίο ελληνικό κάλυξ+τομή αναφορά στο σχήμα του, ενώ το επίθετο του είδους από το λατινικό villosa, villosus = τραχύμαλλος, φουντωτός, ακατάστατος.

Ο πανέμορφος θάμνος που γεμίζει με άρωμα και χρώμα την άνοιξη κρύβει επιμελώς τα αγκάθια του όταν είναι ανθισμένος και μόνον αν κατά λάθος μπλεχτείς στα φουντωτά κλαδιά του καταλαβαίνεις γιατί στην Αρχαία Ελλάδα πίστευαν πως τον χρησιμοποιούσαν για να τιμωρήσουν τους τυράννους στον 'Αδη.

Το ποίημα του Σεφέρη “Επι ασπαλάθων...” αναφέρεται στην τιμωρία του τυράννου Αρδιαίου, που καθώς φαίνεται την άξιζε για τα καλά!

Το ποίημα που πρωτοδημοσιεύτηκε στη γαλλική Monde μεταφρασμένο από τον ίδιο τον Σεφέρη και στη συνέχεια σε δύο ελληνικές εφημερίδες (Βήμα και Νέα) την επομένη της κηδείας του ποιητή στις 23-9-71, αξίζει να ξαναδιαβαστεί στις δύσκολες εποχές που ζούμε.