Πείτε μου πως ειν' το δέντρο

Από το "Δρόμο" του Σαββάτου, ως συνέχεια στα όσα έγραψα  για το Γιάννη Ρίτσο....

Τα συγκλονιστικά απομνημονεύματα του Μάρκος Άνα

Η γη δεν είναι στρογγυλή,

Είναι ένα τετράγωνο προαύλιο

Όπου οι άνθρωποι τριγυρνούν

Κάτω από έναν τσίγκινο ήλιο….

Μάρκος Άνα, Η καρδιά μου είναι ένα προαύλιο

Διαβάζω την αυτοβιογραφία του Μάρκος Άνα με τίτλο «Πείτε μου πως είναι το δέντρο» (εκδόσεις Καστανιώτη - μετάφραση Ναννά Παπανικολάου) και συγκλονίζομαι. Αυτή είναι η προ-ιστορία μας που κοντεύουμε κι εμείς οι ίδιοι να ξεχάσουμε.

Μέρες ανοιξιάτικες και θέλω να αφιερώσω όλη τη σημερινής στήλη σε αυτό το βιβλίο που θα άξιζε όλοι να διαβάσουμε. Να γνωρίσουμε την ψυχή ενός αγωνιστή. Την ευαισθησία και την αποφασιστικότητα του. Ενός ανθρώπου που έζησε 23 χρόνια στις φυλακές του Φράνκο. Από τα 19 του…  Κι έγραψε το συγκλονιστικό ποίημα που λίγους στίχους αντέγραψα: «Η καρδιά μου είναι ένα προαύλιο»…  Όταν ελευθερώθηκε δεν μπορούσε ούτε το φως του ήλιου να συνηθίσει. Και παρ’ όλα αυτά έγινε το σύμβολο ενός αγώνα. Γύρισε τη Γη απ’ άκρη σ’ άκρη. Συνέχεια δίπλα στους συντρόφους του…

Είναι αυτό που δεν θα καταλάβουν ποτέ οι λυσσασμένοι αντικομμουνιστές και οι συνοδοιπόροι τους «αναθεωρητές»  της ιστορίας… Φερνάντο Μακάρο Καστίγιοήταν το πραγματικό του όνομα. Το Μάρκος Άνα από τα ονόματα των γονιών του έγινε το αναγκαστικό του ψευδώνυμο στα ποιήματα που έβγαιναν κρυφά από τη φυλακή …

Δυο άνθρωποι του μόχθου.  Από ένα φτωχό χωριό. Η μόρφωση ήρθε μέσα από τον αγώνα.

Στην πτέρυγα μελλοθανάτων για πολύ καιρό μέχρι να πάρει χάρη, μας μεταφέρει αυτό τον ασφυκτικό κόσμο που πλάθει ο Φασισμός… Αναρωτιόμουν, καθώς διάβαζα αν αξίζει που ψάχνουμε τόσο τις αποχρώσεις… Διάβαζα για τον κρατούμενο που πρωτοστατούσε στις διαμάχες μεταξύ των φυλακισμένων και το βράδυ πριν τον εκτελέσουν χάραξε τη λέξη «Ενότητα» στον τοίχο του κελιού του. Διάβαζα για τη μάνα που διένυσε χιλιόμετρα και χιλιόμετρα με τα πόδια για να δει τον κρατούμενο γιο της. Δεν της το επέτρεψαν ποτέ. Ξεψύχησε μπροστά στην πόρτα των φυλακών. Κι άλλα, κι άλλα… Μια πολιτιστική ομάδα, το «Ρόπτρο», μέσα στις πιο άγριες συνθήκες δημιουργούσε πολιτισμό μέσα στις φυλακές. Περιοδικά που γράφονταν στο χέρι. Μια θεατρική παράσταση κρυφή, παράνομη μέσα στο θάλαμο…

Το γράμμα της Έλλης Παππά από τις φυλακές της Ελλάδας, που έφτασε στις φυλακές της Ισπανίας:

«Λέω

Να γράψω στους Ισπανούς συντρόφους μου ένα μεγάλο γράμμα.

Τη διεύθυνση την έχω

                                          Στην Ισπανία

                                          Στη φυλακή»

Ο Μανώλης Γλέζος και η φωτογραφίαπου του αφιέρωσε. 

 

Ο Πάμπλο Νερούδα και το καμουφλαρισμένο βιβλίο του που κυκλοφορούσε στις φυλακές και έτρεφε τις ελπίδες. Η Πασιονάρια. Ο Αλλιέντε…

Η επιστροφή και η νομιμοποίηση του Κόμματος. Με μια γλυκόπικρη γεύση…

Τόσα χρόνια στη φυλακή, που να ξεχνάς πως είναι ένα δέντρο¨.. Ένα ποίημα που τελικά τα λέει όλα…

Η Ζωή

Πείτε μου πως είν’ το δέντρο

Πείτε μου το τραγούδι του ποταμού

Όταν τον σκεπάζουν τα πουλιά.

Μιλήστε μου για τη θάλασσα, μιλήστε μου

Για την πλατιά μυρωδιά του κάμπου,

Για τ’ αστέρια, για τον αέρα.

Απαγγείλατέ μου έναν ορίζοντα

Δίχως κλειδαριά και δίχως κλειδιά,

Όπως το καλύβι του φτωχού.

Πείτε μου πως είναι το φιλί

Μιας γυναίκας. Δώστε μου το όνομα

του έρωτα, δεν το θυμάμαι.

Ακόμα αρωματίζονται οι νύχτες

Από ερωτευμένους που τρέμουν

Απ’ το πάθος κάτω απ’ το φεγγάρι;

Ή μόνο τούτο το λαγούμι απομένει,

Το φως μιας κλειδαρότρυπας

Και το τραγούδι απ’ τα πλακάκια μου;

Είκοσι δύο χρόνια… Ξεχνάω πια

Τη διάσταση των πραγμάτων,

Το χρώμα τους, το άρωμά τους… Γράφω

Ψηλαφιστά: «η θάλασσα», «ο κάμπος»…

Λέω «δάσος» κι έχω χάσει

Τη γεωμετρία του δέντρου.

Μιλάω, για να πω κάτι, για θέματα

Που μου έσβησαν τα χρόνια

(δεν μπορώ να συνεχίσω, ακούω

Τα βήματα του υπαλλήλου).

Ο Μάρκος Άνα που γεννήθηκε στην Αλκονάδα, ένα μικρό χωριό της Σαλαμάνκα, το 1920, μας δίνει πολύτιμα μαθήματα πίστης, ενότητας και βαθιάς αγάπης για τη ζωή. Υπάρχουν όλα εκεί στο βιβλίο του. Αρκεί να θελήσουμε να τα ψηλαφίσουμε… Για να νικήσει ο Πολιτισμός τη Βαρβαρότητα!