"Χαρούμενο σχολείο"

Μόλις δυο μέρες πριν ανοίξουν τα σχολεία, νομίζω ότι αξίζει να μοιραστώ μαζί σας κάτι που έγραψα το καλοκαίρι. Το θυμήθηκα με αφορμή μια φράση που άκουσα στο ραδιόφωνο του Σκάι, στην εκπομπή της Χριστίνας Βϊδου και του Δημήτρη Γιαγτζόγλου. Μια καλεσμένη -δυστυχώς δεν άκουσα τα στοιχεία της, μίλησε για την εμπειρία της από χώρες του εξωτερικού, όπου έβλεπε ομάδες παιδιών να κάνουν το μάθημα τους με τους δασκάλους τους κάτω από τη σκιά μεγάλων δέντρων σε ένα πάρκο....
Εδώ, εκτός του ότι έχουμε κάψει τα δέντρα, κάτι τέτοιο το θεωρούμε παράλογο. Ο φίλος Δημήτρης Κ. διδάσκει αγγλικά σε γνωστό (και πανάκριβο) ιδιωτικό σχολείο. Όταν πρότεινε στον διευθυντή του να κάνει κάποιες φορές το μάθημα στο δασάκι που το περιβάλλει, αντιμετώπισε την άρνηση και την ειρωνεία...
Στη χώρα όπου λειτούργησαν οι περιπατητικές σχολές και ο κήπος του Επίκουρου!

Μετά αναρωτιόμαστε τι φταίει στο εκπαιδευτικό μας σύστημα. Μάλλον -πάνω από όλα- τα σκουριασμένα και συντηρητικά μυαλά αυτών που το διευθύνουν!

Ιδού λοιπόν το κείμενο:

"...Είναι ακόμη καλοκαίρι όταν καθισμένος στην κουζίνα ενός σπιτιού κοντά στη θάλασσα -με την πλάτη γυρισμένη στο απέραντο γαλάζιο, μήπως μπορέσω και συγκεντρωθώ, προσπαθώ να σκεφτώ για άλλη μια φορά την περιπετειώδη σχέση με το σχολείο.
Ο μεγάλος μου γιος, που θα πάει φέτος στην πέμπτη δημοτικού ήδη βαριαναστενάζει -και κατά βάθος, όσα αντίθετα κι αν του λεω σε κάθε τόνο, δεν μπορώ να τον αδικήσω.
Θυμάμαι κάτι δικές μου επιστροφές τον Σεπτέμβριο, όπου η πόλη και το σχολείο με βάραιναν σαν τεράστιες πέτρες και ναι, μπαίνω στη θέση του παιδιού και καταλαβαίνω πως το "πολύβουο και χαμογελαστό μελίσσι" -που περιέγραφαν κάποιοι συγγραφείς παιδικών βιβλίων και τώρα πια κάποιοι βαριεστημένοι ρεπόρτερ καναλιών και εφημερίδών, βγάζοντας από τα συρτάρια τους περσινά και προπέρσινα ρεπορτάζ- απλούστατα δεν υπάρχει!
Ή ίσως υπάρχει αν κατέβουμε την ηλικιακή κλίμακα και φτάσουμε στον παιδικό σταθμό και στο νηπιαγωγείο.
Διότι όσο ο Μεγάλος μεμψιμοιρεί, τόσο η Μικρή ανυπομονεί. Γιατί βλέπετε θα πάει για πρώτη φορά στον Παιδικό Σταθμό, στο "σχολείο", όπως λέει η ίδια. Έχει ήδη επισκεφθεί το χώρο, έχει γνωρίσει τις δασκάλες, έχει παίξει. Όλα αυτά της έχουν προκαλέσει ενθουσιασμό. Είναι ίσως που συνέχεια δηλώνει και θέλει να είναι "μεγάλη" (δεν ξέρει ότι κάποτε στο μέλλον θα χαίρεται μόνον όταν την περνάνε για "μικρή"), αλλά και που θέλει να μιμηθεί τον Μεγάλο, τον οποίο θαυμάζει απεριόριστα.
Είναι ίσως και η... "άγνοια". Δεν γνωρίζει τι την περιμένει στο μέλλον... Όταν σε παραλαμβάνει ο εκπαιδευτικός μηχανισμός, σε παραδίδει μετά από καμιά δεκαπενταριά χρόνια με ψαλιδισμένη τη φαντασία, με ένα κεφάλι γεμάτο κατά μεγάλο ποσοστό με άχρηστες γνώσεις, χωρίς βασικά εργαλεία για να καταλάβεις τον κόσμο γύρω σου, για να μπορέσεις να κάνεις μια συστηματική μελέτη, ακόμη και να γνωρίσεις τη φύση, τον εαυτό σου, το σώμα σου.
Μπορεί όμως να είναι και κάτι άλλο. Κάτι που με βάζει σε σκέψεις και ίσως μπορούσε να αλλάξει τα πράγματα. Μήπως είναι το δικό μου "αυγό του Κολόμβου";
Η απάντηση που βρήκα, λοιπόν, είναι η "χαρούμενη γνώση". Τα παιδιά στον παιδικό σταθμό και στο νηπιαγωγείο μαθαίνουν παίζοντας και παίζουν μαθαίνοντας. Η γνώση δεν συνδυάζεται με βλοσυρά πρόσωπα και αυστηρούς κανόνες, με σώματα παιδιών που ακινητοποιούνται σε θρανία, ενώ είναι φτιαγμένα για την κίνηση και το παιχνίδι. Δεν συνδυάζεται με βαθμούς και εξετάσεις. Από αξιολογήσεις με το υποδεκάμετρο μιας μίζερης αντίληψης. Λες και η πραγματικά μόρφωση μπορεί ποτέ να μπει στη ζυγαριά.
Και αναρωτιέμαι: Δεν θα μπορούσε η μάθηση να συνδυάζεται με τη χαρά; Δεν θα μπορούσαν τα παιδιά να εξακολουθήσουν να μαθαίνουν παίζοντας, ακόμη και βγαίνοντας έξω από τη σχολική αίθουσα; Από τα λίγα που θυμάμαι από το δικό μου σχολείο είναι τα αυτοκινητάκια ενός εμπνευσμένου καθηγητή φυσικής που μας έμαθε -παίζοντας μαζί τους- βασικούς νόμους που δεν μπορούσαμε να καταλάβουμε με τίποτα. Θυμάμαι ακόμη έναν δάσκαλο από την ακριτική Λήμνο που δίδασκε τα παιδιά καλιεργώντας έναν ανθόκηπο κι έναν λαχανόκηπο στο προαύλιο του σχολείου...
Μήπως κανείς δεν θέλει τους εμπνευσμένους δασκάλους; Μήπως όλοι γονείς- δάσκαλοι- κράτος, φοβούνται να ξεφύγουν από την "πεπατημένη"; Μήπως κανείς δεν θέλει το διαφορετικό γιατί απαιτεί προσπάθεια, χώρους και κονδύλια για την παιδεία; Μήπως η Πολιτεία προτιμά πειθαρχημένους και πειθήνιους πολίτες αντί για ελεύθερους και μορφωμένους ανθρώπους;
Κι αν όλα αυτά για τη "χαρούμενη γνώση" είναι μια ουτοπία, τι κάνουμε εμείς σήμερα με τα παιδιά μας;
Να τα βγάλουμε έξω από το σχολικό σύστημα, αδύνατον. Τι μένει λοιπόν;
Ίσως να τους χαρίσουμε εμείς αυτή τη "χαρούμενη γνώση". Να τους μάθουμε πράγματα παίζοντας και ταξιδεύοντας μαζί τους. Αφιερώνοντάς τους το χρόνο και την προσοχή μας. Και μπορεί αυτά κάποτε να μπορέσουν να φτιάξουν ένα πιο χαρούμενο σχολείο για τα δικά τους παιδιά..."

Στο Ημερολόγιο (2) -"Όποιος αγαπάει (εκ) παιδεύει - Από τα πρώτα βήματα μέχρι και το σχολείο", υπάρχει εκτενέστατο αφιέρωμα στο σχολείο, με απόψεις ειδικών αλλά και γονιών. Επίσης περιλαμβάνονται τα οικογενειακά μας... παθήματα!

Ο μικρός Ιάσωνας πριν πέσει στα γρανάζια του εκπαιδευτικού συστήματος, μαθαίνει μόνος του, αυτά που τον διδάσκει η φύση... Φανταστείτε ένα μάθημα ιστορίας, βιολογίας, φυσικής ή γλώσσας σε μια παραλία... Τι να πιστεύει άραγε το (Αντι) Παιδαγωγικό Ινστιτούτο;