Παιδιά, Χριστούγεννα και δώρα: Ένα (περσινό) γράμμα στον Άγιο Βασίλη

Το κείμενο αυτό γράφτηκε ένα χρόνο πριν και με αυτό το βλέμμα θα σας έλεγα να το αντιμετωπίσετε.... Βλέπετε πέρσι δεν είχε γίνει ακόμη η χώρα μας πρώτη σε αυτοκτονίες (αύξηση 40%), δεν λιποθυμούσαν ακόμη παιδιά από την πείνα στα σχολεία, δεν είχε φτάσει η ανεργία στα ρεκόρ που έφτασε, δεν πήγαιναν χιλιάδες συνάνθρωποί μας στα συσσίτια. Δεν έβλεπες σε καθημερινή βάση την εικόνα ανθρώπων να ψάχνουν στα σκουπίδια... Η Ελλάδα δεν είχε βυθιστεί ακόμη στην ανθρωπιστική κρίση που την κάνει να θυμίζει πλεόν χώρα της Αφρικής, όπως είπε και ο πρόεδρος των Γιατρών του Κόσμου...
Δεν είχαν γίνει όμως ούτε οι μεγάλοι αγώνες που οδήγησαν σε ραγδαίες εξελίξεις. Πολλοί έτρεφαν ακόμη φρούδες ελπίδες...
Τώρα το 2012 φαντάζει πολύ σκοτεινό. Όμως ας πω για μια ακόμη φορά το μότο που μου αρέσει:
Το μεγαλύτερο σκοτάδι υπάρχει πριν το ξημέρωμα. Στο χέρι μας είναι. Χρειάζεται αγώνας και αλληλεγγύη. Ο αγώνας των εργατών της Χαλυβουργίας μας δείχνει τον δρόμο. Μένει να αφήσουμε τους δισταγμούς και να τον ακολουθήσουμε...

Αγαπητέ Άγιε Βασίλη…

Σου γράφω αυτές τις γραμμές, αρκετό καιρό πριν τα Χριστούγεννα....
...Οι βιτρίνες ήδη έχουν γεμίσει και η τηλεόραση μας βομβαρδίζει με διάφορα δώρα για παιδιά. Περιμένω και το γνωστό πολυκατάστημα παιχνιδιών ν’ αρχίσει τα μέχρις εξαντλήσεως διαφημιστικά του σποτ από το ραδιόφωνο.
Τα παιδιά ετοιμάζονται για τα γράμματα που θα σου στείλουν. Ο Μεγάλος σε ρόλο γραμματέα θα αποτυπώσει στο χαρτί τις επιθυμίες των δυο μικρότερων και η μαμά θα αναλάβει να τα ταχυδρομήσει.
Σε πολλά σπίτια τα γράμματα που σου στέλνουν, φέρνουν πλέον αντί για χαρά αγωνία…
Δεν ξέρω αν έχεις ακούσει για την οικονομική κρίση, τις λιγότερες απολαβές, τα κομμένα τα «δώρα» των Χριστουγέννων για γιαγιάδες και παππούδες, αλλά και για πολλές μαμάδες και μπαμπάδες. Και μπορεί εμείς να κόβουμε από δω κι από κει, αλλά πώς να εξηγήσεις στα παιδιά;
Πώς να τα απογοητεύσεις όταν εσύ Άγιε Βασίλη δεν θα φέρεις ακριβώς αυτό που ήθελαν, αλλά μια πιο …οικονομική εκδοχή του;
Κι εμείς τι δώρα θα τους κάνουμε; Πώς θα μπούμε στο πολυκατάστημα μαζί τους;
Αυτές είναι οι πρώτες σκέψεις μου...

Μετά όμως, καθώς ανήσυχος σηκώνομαι από το γραφείο μου και περιδιαβαίνω το –περιέργως άδειο και ήσυχο σπίτι- πηγαίνω στο δωμάτιο των μικρών και πέφτω σε μια τεράστια διαδήλωση παιχνιδιών. Σκορπισμένα στο πάτωμα, ξεχειλίζοντας από καλάθια και ράφια μιας –πρώην – βιβλιοθήκης, πολλά σκονισμένα και χρησιμοποιημένα μόνο μια φορά, επιτραπέζια και κινητικά, παζλ, δεινόσαυροι και ρομπότ, κουκλάκια και ζωάκια, εξαρτήματα σκόρπια απ’ ότι μπορεί να φανταστεί κανείς, ο Ντόναλντ αγκαλιά με τον Σπαίντερμαν, ένα διαλυμένο από τη χρήση ποδοσφαιράκι…
Σκέφτομαι πως αν εξαφάνιζα το 80% των παιχνιδιών κανείς και ποτέ δεν θα τα αναζητούσε! Κάθε τόσο κάνουμε εκκαθαρίσεις. Σε πρώτο στάδιο σακούλες και κούτες κατεβαίνουν στην αποθήκη. Σε δεύτερο στάδιο κάποια παιχνίδια πάνε στο χωριό. Σε τρίτο στάδιο χαρίζονται ή πάνε στην ανακύκλωση…
…Και μετά παίρνουμε κι άλλα, κι άλλα κι άλλα… Πόσες φορές αλήθεια βλέπετε πια να ξεχειλίζουν τα παιδιά από χαρά όταν τους κάνετε ένα δώρο; Με πόση ανυπομονησία ανοίγουν το πακέτο; Και μετά;
Μια φίλη –μαμά που είδε το καλοκαίρι το Toy Story 3, μου έλεγε πως μετά από όσα τράβηξαν τα παιχνίδια στην τιανία, νιώθει τύψεις κάθε φορά που τα δίνει ή τα πετάει!



Κι εγώ, Άγιε Βασίλη, φοβάμαι ότι τα έχουμε πια μπουχτίσει τα παιδιά. Τα δωμάτιά τους ξεχειλίζουν από παιχνίδια της "μιας φοράς". Είναι τα παιχνίδια που κάποτε ανοίχτηκαν, έπαιξαν για λίγο μαζί τους, όσο είχαν τη λάμψη του καινούργιου και μετά κατέληξαν στα …αζήτητα.
Στην πραγματικότητα τα παιχνίδια που αγαπούν, εκείνα που παίζουν σε καθημερινή βάση, είναι πραγματικά ελάχιστα. Και συνήθως είναι απλά, απλούστατα.
Παρόλα αυτά, κανείς μας δεν βάζει μυαλό. Αγοράζουμε όλο και πιο περίπλοκα και ακριβά δώρα. Και από την πλευρά των παιδιών οι απαιτήσεις ξεπερνούν συχνά τις δυνατότητές μας. Στο τέλος καταλήγουμε είτε να υποχωρήσουμε στις απαιτήσεις τους, είτε να τα απογοητεύσουμε.
Χθες το βραδάκι, καθόμασταν στο σαλόνι και από την ανοιχτή πόρτα του παιδικού δωμάτιου ακούγονταν τα δυο μικρά που έπαιζαν τον Σούπερμαν και την Πριγκίπισσα. Κάναμε ησυχία και τα ακούγαμε. Μια Μπάρμπι κι ένας Σούπερμαν έδωσαν την αφορμή για μια ολόκληρη ιστορία κι ένα παιχνίδι που κράτησε ώρες, γεμάτο φαντασία και ανατροπές. Μετά η συνέχεια ήταν… ζωγραφική. Πινέλα και χρώματα και είχαμε μια πολύχρωμη ακατανόητη ζωγραφιά από τον μικρό μας και μια πιο περίτεχνη αποτύπωση της Πριγκίπισσας και του Σούπερμαν από την κόρη…

Φαίνεται πως εμείς οι μεγάλοι συχνότερα από τα παιδιά ξεχνάμε πως «τα απλά παιχνίδια είναι τα καλύτερα». Πολύ εύστοχα, εδώ και χρόνια το έχει επισημάνει ο
διάσημος παιδίατρος-παιδοψυχολόγος Μπένζαμιν Σποκ στο μνημειώδες έργο του Το παιδί και η φροντίδα του.
Μπαίνω στο πειρασμό να αντιγράψω: «Τα παιδιά συνήθως αγαπούν τα απλά παιχνίδια και παίζουν με αυτά για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Αυτό δεν συμβαίνει γιατί τα παιδιά είναι απλά, αλλά γιατί έχουν τρομερή φαντασία… Μερικές φορές οι γονείς που δεν έχουν χρήματα στενοχωριούνται επειδή δεν μπορούν να αγοράσουν στα παιδιά τους ένα λαμπερό αυτοκίνητο ή ένα κουκλόσπιτο. Αλλά σκεφθείτε μόνο τι μπορούν να κάνουν τα παιδιά με ένα μεγάλο χαρτονένιο κουτί. Μπορεί να γίνει, με τη σειρά, κρεβάτι, σπίτι, φορτηγό, τανκ, οχυρό, κουκλόσπιτο, γκαράζ... Μην πάρετε, βέβαια, αυτή την ιδέα τόσο στα σοβαρά, ώστε να μην αγοράσετε ποτέ στα παιδιά σας ένα κανονικό παιχνίδι! Απλώς, εγώ λέω ότι τα απλούστερα πράγματα θα πρέπει να έρχονται πρώτα…».

Μερικοί λένε πως μέσα από το ζοφερό κλίμα της οικονομικής κρίσης, ανοίγονται και κάποιες ευκαιρίες. Ίσως ευκαιρίες για να ξεχωρίσουμε το σημαντικό από το δευτερεύον. Ίσως για να μπορέσουμε να δώσουμε στα παιδιά μας και μερικά μαθήματα ζωής… Χρόνια τώρα τα Χριστούγεννα έχουν γίνει η γιορτή της Κατανάλωσης… Μήπως πρέπει να γίνουν (πάλι) μια γιορτή Αγάπης χωρίς καταναλωτικές ακρότητες;

Νομίζω πως θα συμφωνήσεις… Όμως εσύ είσαι ένας Άγιος και πιστεύω ότι τα βλέπεις κάπως διαφορετικά από έναν μπαμπά… Δεν θέλω να κάνω ηθικοπλαστικά κηρύγματα στις γιορτές. Δεν θέλω να πω για παιδάκια που πεινάνε στην Αφρική. Δεν θέλω να τους θυμίσω τον φιλάνθρωπο εαυτό τους. Θέλω να τους χαρίσω δώρα από την ψυχή μου. Θέλω να χαρούν.
Δεν θέλω να τους κάνω «χρήσιμα δώρα». Θέλω να ανοίξουν το πακέτο και αν δω τη λάμψη στα μάτια τους. Να παίξω μαζί τους. Να δω το μισοφαγωμένο μελομακάρονο που θα έχεις αφήσει στην άκρη στο τζάκι, απόδειξη πως πέρασες κι από το δικό μας σπίτι.
Θα μου πεις πως μερικά πράγματα είναι δική μου δουλειά και θα έχεις δίκιο. Θα μου πεις πως τα παιδιά μιμούνται. Είναι «σφουγγάρια» που ρουφάνε αυτά που τους δίνουν οι γονείς. Πάλι θα έχεις δίκιο. Νομίζω πως αν εμείς χαιρόμαστε με τα απλά πράγματα, έτσι θα κάνουν και τα παιδιά μας…
Κοιτάζω την κόρη μου που καμαρώνει με το μικρό ασημένιο δαχτυλιδάκι που της έφερα από τα Γιάννινα… Ξέρω πως δεν μπορεί να το αντικαταστήσει ούτε το πιο ακριβό κόσμημα. Όπως ο πιο ακριβός πίνακας, δεν μπορεί να αντικαταστήσει μια δική της ζωγραφιά για μένα….

Άγιε Βασίλη,
Τι λες; Μπορεί μέσα σε έναν κόσμο που υπέρτατη αξία είναι το χρήμα και τα όσα κανείς κατέχει, να νικήσει η αγάπη; Εγώ λέω ναι!