Η Νοσταλγός και η ανύπαρκτη Παιδεία

Η Νοσταλγός και η ανύπαρκτη Παιδεία

…Εκάθισεν εις τας κώπας και ήρχισε να ελαύνη. Εκείνη, εις την πρύμνην καθήμενη, εδέχετο κατ’ όψιν το ωχρόν φως της σελήνης, το οποίον επέχριεν ως με αργυράν κόνιν τους αβρούς χαρακτήρας του ωραίου προσώπου της. Ο νέος την εκοίταζε δειλώς…

Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, Η Νοσταλγός


Δέκα χρόνια πριν. Σε μια άλλη χώρα. Είχα βρεθεί στον κινηματογράφο να βυθίζομαι στη μαγεία της εικόνας και της μουσικής. Η «Νοσταλγός» από τα πιο αγαπημένα διηγήματα του Παπαδιαμάντη, με αυτόν τον παράξενο ερωτισμό που το διαχέει μεταφέρθηκε στη μεγάλη οθόνη από την Ελένη Αλεξανδράκη. Η μουσική ήταν του Νίκου Παπάζογλου. Νοσταλγός η Όλια Λαζαρίδου. Η δράση είχε μεταφερθεί από τη Σκιάθο στη Νίσυρο, αγαπημένο νησί της σκηνοθέτιδος.
Είχα βγει από το σινεμά αλλοπαρμένος. Να που ο Παπαδιαμάντης μπορεί να μεταφερθεί στις σκοτεινές αίθουσες και να μαγέψει τόσα χρόνια μετά.
Διαβάζω τώρα με μεγάλη χαρά ότι τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές η «Νοσταλγός» ξεκινά το ταξίδι της και στη θεατρική σκηνή. Από 21/9 έως 17/11, κάθε Δευτέρα και Τρίτη, στις 9:15 μμ για δεκαοκτώ παραστάσεις στο θέατρο "Αλκμήνη".

Το εγχείρημα αυτή τη φορά έχουν αναλάβει ο Θίασος Λώτινος Ήλιος και η σκηνοθέτις Άννα Παπαμάρκου.  Στον πρωταγωνιστικό ρόλο της παράστασης, βρίσκεται η καταξιωμένη ηθοποιός Αριέττα Μουτούση, που πλαισιώνεται από δυο νέους και ταλαντούχους ηθοποιούς, τη Μαρία Λογοθέτη και τον Δημήτρη Λιόλιο, ενώ κινηματογραφικά εμφανίζεται ο επίσης καταξιωμένος ηθοποιός Θόδωρος Κατσαφάδος, ερμηνεύοντας το ρόλο του Μπάρμπα Μοναχάκη.
Στη θεατρική εκδοχή, η δράση μεταφέρεται χρόνια μετά την –αποτυχημένη- προσπάθεια απόδρασης και επιστροφής στον γενέθλιο τόπο.
Η Λιάλιω θυμάται…
Γράφει η σκηνοθέτις στο σημείωμά της: «…Η Λιαλιώ, για μένα, είναι η κάθε ψυχή που ασφυκτιά μέσα στην αδιέξοδη πραγματικότητα και νοσταλγεί την επιστροφή στην αθωότητα και την ακεραιότητα. Είναι η ψυχή, που δεν παραμένει εγκλωβισμένη στη νοσταλγία, αλλά κάνει την ηρωική έξοδο, αποφασισμένη να αλλάξει τη μοίρα της….»
Συζητώ συχνά για το πώς θα μπορούσε να προσεγγίσει η νέα γενιά τον Παπαδιαμάντη. Πως θα μπορούσε να μπει στην ψυχή της γλώσσας του. Κι αναρωτιέμαι τι είδους Παιδεία είναι αυτή που δεν μπορεί να δώσει τα ερεθίσματα για να αγαπήσουν τα παιδιά τον Παπαδιαμάντη. Κάτι Πασχαλινά και Χριστουγεννιάτικα διηγήματα μάλλον διώχνουν τα παιδιά παρά τα βοηθούν να καταλάβουν. Μήπως θα άξιζε να προβληθεί στα σχολεία της χώρας η ταινία της Αλεξανδράκη ως πρώτο βήμα; Μήπως θα έπρεπε τα σχολεία να πάνε στο θέατρο να δουν τη «Νοσταλγό»;
Μια κυρία το καλοκαίρι στην παραλία διάβαζε τη «Φόνισσα» και ρώτησα νεαρά παιδιά αν ξέρουν ποιο βιβλίο ήταν αυτό και ποιος το είχε γράψει. Πλήρης άγνοια. Ποσοστό 100%.
Νομίζω πως δεν θα χρειαζόταν κανένα άλλο επιχείρημα για να θεωρήσω ανύπαρκτη την Παιδεία μας.
Πέρα από μεγαλόστομες και κούφιες διακηρύξεις μήπως θα έπρεπε να σκύψουμε, να σκεφτούμε και να τα αλλάξουμε όλα εκ βάθρων; Μα τι λέω τώρα…
Πληροφορίες: Θέατρο Αλκμήνη, Αλκμήνης 8-12, Γκάζι (μετρό Κεραμεικός)

 Κείμενο μου που δημοσιεύτηκε το Σάββατο 26/9 στον "Δρόμο".