Τι θέλουν και τι δεν θέλουν τα παιδιά από τους γονείς τους

Τον περασμένο Φεβρουάριο, όπως είχα γράψει και στο "Ημερολόγιο" βρέθηκα στην Παλλήνη καλεσμένος από το Σύλλογο Γονέων του 7ου Νηπιαγωγείου και Δημοτικού. Θέμα μας «τι πρέπει και τι δεν πρέπει να περιμένουν οι γονείς από το σχολείο».
Νομίζω πως τα όσα έγραψα για το θέμα, έρχονται ως φυσική συνέχεια της προηγούμενης ανάρτησης...

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή...

Ζητήσαμε εν όψει της εκδήλωσης –με τη συνεργασία των δασκάλων του σχολείου- από τα παιδιά της Παλλήνης να μας πουν τι θέλουν και τι δεν θέλουν από τους γονείς τους. Ήταν μια καλή ιδέα για να ξεκινήσουμε τη συζήτηση. Τελικά όμως οι απαντήσεις που πήραμε κυριάρχησαν περισσότερο από τα περισπούδαστες ομιλίες που είχαμε ετοιμάσει.
Διάβασα το μισό χειρόγραφό μου κι αποφάσισα να δώσω το λόγο στους μικρούς μαθητές. Άλλωστε όλοι για το καλό των παιδιών δεν λέμε ότι πασχίζουμε; Μόνο που σπανίως ακούμε τι θέλουν να μας πουν…. Ελάχιστες φορές τους δίνουμε τη δυνατότητα να που πραγματικά αυτό που σκέφτονται. Κι όμως, μάλλον θα είχαμε να μάθουμε πολλά ως γονείς αν ακούγαμε προσεκτικά τα παιδιά. Η ανωνυμία τους έδωσε τη δυνατότητα να εκφραστούν ελεύθερα και καμιά φορά καυστικά:
-Είμαι πολύ ευχαριστημένος από τους γονείς μου, γιατί περνάω πιο λίγες ώρες μαζί τους και έχω όλο το σπίτι δικό μου. Θα ήθελα να πηγαίνουν πιο πολλές ώρες στη δουλειά τους!

Βεβαίως αυτό είναι η εξαίρεση. Στις περισσότερες απαντήσεις των παιδιών, αυτό που ζητάνε από τους γονείς είναι χρόνος μαζί τους… Τα παιδιά μας θέλουν δίπλα τους, κοντά τους κι εμείς απουσιάζουμε. Σωματικά, αλλά και ψυχικά. Μας ζητάνε τόσο λίγα κι εμείς τους δίνουμε πολλά –με τη διαφορά ότι είναι άλλα από εκείνα που πραγματικά θα ήθελαν.

Τι θέλουν και τι δε θέλουν τα παιδιά από τους γονείς τους;
Στην εκδήλωση -όπως ίσως κάποιοι θυμόσαστε- βρέθηκα μαζί με τη σχολική ψυχολόγο Θεοδοσία Καραγιάννη, που έδωσε τη δική της ερμηνεία στις απαντήσεις των παιδιών:
Το ερώτημα «τι θέλει ένα παιδί από το γονιό του;» είναι το πρώτο που θα έπρεπε να απασχολεί τους γονείς. Εκείνοι, όμως, σπάνια αναρωτιούνται γι’ αυτό. Συνήθως σκέφτονται τι θέλουν εκείνοι από τα παιδιά τους. Συχνά παραπονιούνται ότι τα παιδιά τους δεν τους ακούνε, ότι αδιαφορούν για τα μαθήματα, ότι δε στρώνουν το κρεβάτι τους, ότι χτυπούν τα αδέρφια τους και ότι τους ενδιαφέρει η παρέα και η ζωή έξω από το σπίτι. Μόλις οι γονείς τελειώσουν τις «κατηγορίες», υπάρχει μια ερώτηση που αν τους την απευθύνετε, συνήθως, συνοδεύεται από μία σιγή δευτερολέπτων και χαμένα βλέμματα: «ακούω τόση ώρα όσα περιμένετε από τα παιδιά σας και αυτά δεν τα κάνουν. Αλήθεια, έχετε σκεφτεί τι περιμένουν τα παιδιά από εσάς;». ….
Η ερώτηση-βόμβα βάζει τους γονείς σε σκέψεις. «Αλήθεια, τι θέλει το παιδί μου από εμένα;», σκέφτονται. Κι ύστερα, γελώντας, απαντούν: «Αν ρωτούσα το παιδί μου τι θέλει από εμένα θα μου έλεγε να του πάρω το καινούριο Play-station ή το σπίτι της Barbie.» Τι κρίμα να πιστεύουν οι γονείς κάτι τέτοιο… Είναι η ώρα να αποκαλύψουμε τι πραγματικά θέλουν τα παιδιά από τους γονείς τους. Ας ακούσουμε αν, πράγματι, αυτό που ζητούν είναι ηλεκτρονικά και κούκλες:

-Θέλω να μη δουλεύουνε πολύ και να κάθομαι μαζί τους.
-Θέλω να περνάω περισσότερο χρόνο μαζί τους. Δεν θέλω τίποτα άλλο.
-Θέλω οι γονείς μου να κάθονται περισσότερες ώρες στο σπίτι μου. Θέλω να παίζω διάφορα παιχνίδια με τους γονείς μου και να συζητώ με τους γονείς μου.
-Από τους γονείς μου θέλω να μου συμπεριφέρονται σαν να είμαι λίγο μεγαλύτερος.
-Εγώ θέλω να με φροντίζουν, να με αγαπάνε και να με βοηθούν όταν έχω προβλήματα.
-Θέλω από τους γονείς μου να μην αγχώνονται για μένα.
-Θέλω να με φροντίζουν, να με προσέχουν, να με αφήνουν να παίζω μπάλα μέσα στο σπίτι και να με κάνουν ευτυχισμένο.
-Από τους γονείς μου θέλω να με αγαπούν και να με σκέφτονται. Επίσης θέλω να με σέβονται και να μην με αντιμετωπίζουνε σαν μικρό παιδί.
- Από τους γονείς μου θέλω να ασχολούνται μαζί μου περισσότερο, να με διαβάζουν, να μην στενοχωριούνται όταν φέρνω κάτω από 9 στα τεστ. Να βάζουν το ξυπνητήρι ό,τι ώρα τους λέω.
-Θέλω να περνάμε περισσότερο χρόνο όλοι μαζί και να αφιερώνουν περισσότερο χρόνο αυτοί για τον εαυτό τους.
-Θέλω να πηγαίνουμε περισσότερες φορές στο γήπεδο. Θέλω -το πιο σημαντικό- να μη φωνάζουν. Θέλω να έχω το δικό μου κούρεμα. Θέλω να μην μου φέρονται σαν μωρό. Θέλω να πηγαίνουμε πιο πολλές εκδρομές με τους γονείς μου.
-Θα ήθελα να είναι λίγο περισσότερο χρόνο, γιατί δουλεύουν όλη μέρα και δεν έχουν χρόνο για εμένα. Μόνο αυτό. Α! Θα ήθελα ακόμη να υπάρχει χρόνος για παιχνίδι.
-Θα ήθελα από τους γονείς μου να μου κάνουν σχεδόν όλες τις χάρες όχι όμως πάντα.
-Από τους γονείς μου θέλω να περνάω περισσότερη ώρα μαζί τους και να με βοηθάνε στα μαθήματα. Ακόμα θέλω να με αγαπούν, να με φροντίζουν και να με εμπιστεύονται.
-Αυτό που θέλω από τους γονείς μου, να είναι πιο χαλαροί.
-Θέλω: Να με αγαπούν
να με προσέχουν
να με αφήνουν λίγο χαλαρή
να κάνω όποιους φίλους θέλω
- Από τους γονείς μου δεν θα ήθελα να είναι υπερπροστατευτικοί, αλλά ούτε και αδιάφοροι. Δεν θα ήθελα να μου λένε ψέματα, όπως κι εγώ να μην λέω σε αυτούς.

Από το μικρό αυτό δείγμα απαντήσεων, συμπεραίνουμε ότι τα παιδιά ζητούν κάτι παραπάνω από υλικές παροχές. Αυτό που ζητούν είναι να έχουν κοντά τους γονείς τους. Να μοιράζονται περισσότερο χρόνο μαζί. Αυτό το «μαζί» περιλαμβάνει παιχνίδι, επικοινωνία, ηρεμία, ασφάλεια και … στιγμές ευτυχίας. Τα παιδιά φαίνεται να ζητούν το αυτονόητο…. Τι κάνουν, όμως, οι γονείς για αυτό;

Τα εμπόδια στα «θέλω των παιδιών»

Τι είναι αυτό που μας εμποδίζει να πλησιάσουμε τα «θέλω» των παιδιών μας;
Οι απαιτήσεις και οι φιλοδοξίες μας: αυτά που θέλουμε εμείς από τα παιδιά μας, είναι πολύ διαφορετικά από εκείνα που θέλουν τα ίδια για τον εαυτό τους. Όταν το παιδί θέλει να παίξει μαζί μας, εμείς σκεφτόμαστε πως θα το κάνουμε “άριστο μαθητή”. Όταν το παιδί θέλει να παίξει με τους φίλους του, εμείς θέλουμε να το πάμε στο ωδείο ή στο καράτε για να γίνει «σπουδαίο», «πνευματώδες» και «καλλιεργημένο».
Όπως επισημαίνει η Θεοδοσία Καραγιάννη, στην ουσία, οι γονείς μπερδεύουν τα δικά τους «θέλω» με τα «θέλω» των παιδιών.
Οι απαιτήσεις της καθημερινής ζωής των ενηλίκων: η εργασία της μητέρας έξω από το σπίτι, οι πολλές ώρες εργασίας, το μεγάλωμα των παιδιών από τους παππούδες ή τις νταντάδες διαμορφώνει μια νέα κατάσταση στη σημερινή ελληνική οικογένεια. Ο λιγοστός χρόνος που απομένει για να συνυπάρξουν οι γονείς με τα παιδιά δεν μπορεί να είναι ποιοτικός χρόνος, καθώς υπάρχει κούραση και νεύρα.
Οι απαιτήσεις της καθημερινής ζωής των παιδιών: τα παιδιά αντιμετωπίζονται πλέον περισσότερο ως «μαθητές» παρά ως «παιδιά». Στο πλαίσιο αυτό φορτώνονται με πολλές σχολικές εργασίες, ιδιαίτερα μαθήματα και… γονείς που φωνάζουν «ακόμη δεν τέλειωσες το διάβασμα;». Η σχέση γονιού-παιδιού μοιάζει με τη σχέση δασκάλου-μαθητή. Αποτέλεσμα; Ο γονιός παύει να είναι γονιός. Χαλάει τη σχέση του με το παιδί , γιατί εκείνο «δε διαβάζει» ή «δεν τελειώνει γρήγορα τα μαθήματά του» ή «χαζεύει». Λες και η σχέση τους πρέπει να περάσει μόνο μέσα από το κανάλι των σχολικών μαθημάτων για να εξελιχθεί.
Η ηλεκτρονική νταντά: Ο,τιδήποτε έχει οθόνη (κινητό, τηλεόραση, υπολογιστής κτλ.) έχει αναλάβει σε πολλά σπίτια χρέη νταντάς. Ακόμα και την ώρα που οι γονείς βρίσκονται στο σπίτι, προτιμούν να έχουν κάποιες ήσυχες ώρες με τα παιδιά απασχολημένα στην οθόνη παρά να παίξουν ή να μιλήσουν μαζί τους.
……………………………………………………………………………………………………………
Ο καθένας μπορεί να βρει τους δικούς του λόγους που τον εμποδίζει να εκπληρώσει σε ένα βαθμό τα υγιή «θέλω» των παιδιών. Τα μη υγιή «θέλω» των παιδιών έχουν να κάνουν με συνεχείς απαιτήσεις για υλικές παροχές. Τα παιδιά που ζητούν μόνο υλικά αγαθά πιθανόν έχουν μεγαλώσει σε ένα τέτοιο περιβάλλον «ανταλλαγών», όπου το παιδί ζητά και ο γονιός δίνει ως «απόδειξη αγάπης».
Κάθε γονιός που θέλει να ανταποκριθεί στα υγιή «θέλω» των παιδιών του αρκεί να ρωτήσει το παιδί του «τι θέλεις από εμάς, τους γονείς σου;». Ακόμη κι αν το παιδί αντιδράσει περίεργα, αν σας πει ότι «αυτό που θέλω είναι να μη με πρήζετε/ πιέζετε» κτλ. , εσείς ρωτήστε πιο καθαρά: «πες μας τι θέλεις να κάνουνε, όχι τι δε θέλεις να κάνουμε». Η απάντηση που θα λάβετε θα είναι ό,τι πιο σημαντικό σας έχει πει το παιδί σας. Στην ουσία, αυτό που θα σας πει έχει να κάνει με το τι θεωρεί το παιδί ότι θα το κάνει ευτυχισμένο.
Τι «δε θέλουν» τα παιδιά από τους γονείς τους;
Τα παιδιά μπορούν να δίνουν πολύ ξεκάθαρες απαντήσεις, σε αντίθεση με τους ενηλίκους. Ο καλύτερος οδηγός για το τι δε θέλουν είναι να τα ρωτήσουμε. Ας δούμε μερικές ακόμη απαντήσεις των παιδιών:
-Δε θέλω να ξοδεύονται για μένα
-Δεν θέλω να με βάζουν τιμωρία και να φωνάζουν.
-Δεν θέλω να τσακώνονται και να είναι στεναχωρημένοι.
- Δεν θέλω να κάθονται τόσες ώρες στην τηλεόραση ή να διαβάζουν εφημερίδες.
- Δεν θέλω να είναι μακριά μου και να ζω μοναξιά και επίσης να μην γυρνάνε αργά από τη δουλειά τους.
- Από τους γονείς δεν θέλω όταν είμαι με φίλους αν μου συμπεριφέρονται σαν να είμαι μικρό παιδί.
- Δεν θέλω να ανησυχούν πως τα πάω στο σχολείο.
Από τους γονείς μου δεν θέλω να με καταπιέζουν και να με αγχώνουν.
-Να μην με καταπιέζουν με τους βαθμούς..
- Από τους γονείς μου δεν θέλω να μου λένε πότε να διαβάσω.
- Να μην περιμένουν πολλά από εμένα
- Δεν θέλω να φοβούνται τόσο πολύ για τη σωματική μου ακεραιότητα.
-Από τους γονείς μου θέλω να με αγαπάνε και να με καταλαβαίνουν όταν τους λέω κάτι. Από τους γονείς μου δεν θέλω να με πιέζουν να διαβάσω περισσότερο.

Οι απαντήσεις των παιδιών δε χρειάζονται σχόλια. Απλά, συνοψίζοντας, φαίνεται ότι αυτό που δε θέλουν είναι η καταπίεση, το άγχος και οι πολλές ώρες εργασίας των γονέων τους. Αυτό δε σημαίνει ότι οι γονείς θα πρέπει να σταματήσουν να έχουν απαιτήσεις για καλύτερη επίδοση ή να σταματήσουν να εργάζονται. Εκείνο που χρειάζεται είναι να δουν τι μπορούν να αλλάξουν στη συμπεριφορά τους, ώστε οι ώρες που βρίσκονται σπίτι να αξιοποιούνται στη σχέση τους με το παιδί.

Ο ΔΕΚΑΛΟΓΟΣ
Τι θέλω από τους γονείς μου:
1) Να με αγαπούν
2) Να λύνουμε τα προβλήματά μας
3) Να παίζουμε μαζί παιχνίδια όπως επιτραπέζια
4) Να περνάμε χρόνο μαζί
5) Να πηγαίνουμε βόλτες
6) Να περνάμε μαζί τις γιορτές
7) Να με υποστηρίζουν
8) Να με φροντίζουν
9) Να με καταλαβαίνουν
10 Να με εμπιστεύονται

Τελικά, τι θέλουν τα παιδιά από τους γονείς τους;

Αναλύοντας λίγο περισσότερο τις απαντήσεις των παιδιών , καταλήγουμε σε τέσσερις λέξεις: Τα παιδιά θέλουν:
•ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ: μέσα από την επικοινωνία τα παιδιά εισπράττουν τρυφερότητα και αγάπη.
•ΟΡΙΑ: όταν οι γονείς θέτουν στα παιδιά όρια χωρίς φωνές και νεύρα, τότε τα παιδιά εισπράττουν ασφάλεια. Όταν οι γονείς δεν έχουν όρια (π.χ. όταν αγοράζουν ό, τι τοπυς ζητήσει το παιδί) ή έχουν πολύ αυστηρά όρια, τότε το παιδί δεν εισπράττει αγάπη.
•ΕΝΘΑΡΡΥΝΣΗ: το παιδί θέλει να νιώσει ότι οι γονείς το ενθαρρύνουν σε ό, τι κάνει, ακόμη κι αν αυτό είναι το παιχνίδι με τους φίλους. Όταν οι γονείς ενθαρρύνουν το παιδί και του συμπεριφέρονται ανάλογα με την ηλικία του, τότε εκείνο εισπράττει εκτίμηση. Άλλο εκτίμηση και άλλο αγάπη. Το παιδί έχει ανάγκη και τα δύο.
•ΚΑΛΗ ΣΧΕΣΗ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΣΥΖΥΓΩΝ: αρκετά παιδιά ζητούν από τους γονείς τους να μη μαλώνουν. Αυτό δεν είναι εύκολο να γίνει, καθώς οι διαφωνίες είναι μέρος της ζωής μας. Όμως, αν το παιδί γίνεται μάρτυρας τσακωμών μεταξύ των γονέων, θα ήταν καλό να τους δει να συμφιλιώνονται. Μόνο τότε το παιδί νιώθει ασφάλεια.

Ίσως το βρίσκουμε δύσκολο να δράσουμε και να λειτουργήσουμε σύμφωνα με όσα θέλει το παιδί. Όμως, αξίζει τον κόπο να δοκιμάσουμε. Άλλωστε, ας σκεφτούμε για λίγο ότι κι εμείς ήμασταν κάποτε παιδιά και θέλαμε από τους δικούς μας γονείς ασφάλεια, τρυφερότητα και εκτίμηση.

Επίλογος
Τα λόγια της μικρής μαθήτριας της Παλλήνης, πιστεύω ότι συμπυκνώνουν με τον καλύτερο τρόπο, όλα όσα είπαμε εμείς σε πολύ μεγαλύτερη έκταση:

«Από τους γονείς μου θα ήθελα να με αγαπούν πάνω απ' όλα. Επίσης θα ήθελα να με βοηθούν όταν τους έχω ανάγκη όπως και εγώ όταν με έχουν αυτοί. Θα ήθελα να υπάρχει συνεννόηση και ομοψυχία μεταξύ μας και να συζητάμε μεταξύ μας. Ακόμη θα ήθελα να μου εξασφαλίζουν τα απαραίτητα όπως είναι η τροφή, η στέγη κλπ. Τέλος θα ήθελα να περνούν όσο περισσότερο χρόνο μπορούν μαζί μου, χωρίς να πιέζονται πολύ, απλώς να το θέλουν από μόνοι τους.
Από τους γονείς μου δεν θα ήθελα να είναι υπερπροστατευτικοί, αλλά ούτε και αδιάφοροι. Δεν θα ήθελα να μου λένε ψέματα, όπως κι εγώ να μην λέω σε αυτούς. Επίσης δεν θέλω να με χτυπούν για κανένα λόγο, γιατί πιστεύω πως δεν είναι ο κατάλληλος τρόπος για να λύνονται τα προβλήματα. Ακόμη δεν θα ήθελα να με παραμελούν και θα ήθελα να μην ξεχνούν ότι τους αγαπώ πολύ…»

Το άρθρο γράφτηκε με τη βοήθεια Θεοδοσίας Καραγιάννη σχολικής ψυχολόγου και εκπαιδεύτριας των Σχολών Γονέων. Σε κάπως διαφορετική μορφή δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Παιδί & Νέοι Γονείς