Οι γονείς του 21ου αιώνα και η ...καραμπίνα της μαμάς!

Από τα εκπαιδευτήρια Δούκα, μου ζήτησαν ένα κείμενο για να περιληφθεί στον συλλογικό τόμο με θέμα "Γονέας του 21ου αιώνα -Διλήμματα και προοπτικές". Έγραψα αυτό που ακολουθεί: 

Πως θα ζήσουν τα παιδιά μας μια καλή ζωή;

Πρωί. Στο ασανσέρ. Πηγαίνοντας για το σχολείο.

«Μαμά, πήρες τη καραμπίνα σου;»

Γυρίζω και κοιτάζω μητέρα και κόρη.

«Τι συμβαίνει;» αναρωτιέμαι. «Μήπως στήσαμε καμιά τρομοκρατική οργάνωση στο σπίτι; Ποια θα είναι τα θύματα; Δεν θα έπρεπε να το συζητήσουμε πρώτα; Έχω κάτι καλές ιδέες» 

Νιώθω σαν ήρωας κόμικς. Οι ιδέες μου σηκώνονται σαν συννεφάκια πάνω από το κεφάλι μου και χτυπάνε στο ταβάνι του ασανσέρ. Ενώ έχουν γεμίσει το χώρο ασφυκτικά, ξαφνικά μια μικρή καρφίτσα τις κάνει να ξεφουσκώσουν:

«Εννοείς καμπαρντίνα», λέει η μαμά. Γελάνε κι οι δυο.

Δεν είμαστε η οικογένεια Λούκυ Λουκ ή Ζορό. Δεν θα τα βάλουμε με τους παρανόμους. Είναι μια απλή κανονική, μέρα. Σε μια χώρα που βυθίζεται στην κρίση και όπου αντί να ενισχύεται η οικογένεια, αντί να στηρίζονται όσοι αποφασίζουν να γεννήσουν και να μεγαλώσουν παιδιά σε αυτή τη σκοτεινή εποχή, «τιμωρούνται»! Βλέπετε τα παιδιά θεωρούνται … «τεκμήριο». Και όλοι αυτοί που μας κυβερνούν, θεωρούν ότι –προφανώς- μπορούν να μεγαλώνουν με καθαρό αέρα!

Από τότε που κυκλοφόρησε το πρώτο «Ημερολόγιο ενός πατέρα» (Γονείς για πρώτη φορά –εκδόσεις Κριτική) μου φαίνεται πως έχουν περάσει… αιώνες. Κοιτάζω ξανά και ξανά την ημερομηνία: 2008. Νομίζω πως κάπου υπάρχει λάθος. Είναι μόλις τέσσερα χρόνια. Κι από τότε τίποτε δεν είναι πια το ίδιο…

Το θέμα είναι τώρα τι λες

Έλεγα -τότε- για εμάς τους μπαμπάδες, που συχνά απορροφημένοι από τη δουλειά χάναμε πολύτιμες στιγμές με το παιδί. Έλεγα πως δεν με πείθει αυτός ο περίφημος «ποιοτικός» χρόνος, όπου υποτίθεται πώς ναι μεν περνάμε λίγες ώρες με το παιδί , αλλά είναι δημιουργικές, πλούσιες σε επικοινωνία και αισθήματα. Πώς όμως να στριμώξεις όλα αυτά τα πράγματα, μέσα σε ένα μισάωρο κάθε μέρα, σε κάποιο Σάββατο απόγευμα ή μια Κυριακή πρωί;

Τότε ακόμη δεν είχε σκεπάσει τη χώρα μας αυτό το φάντασμα, αυτή η σκιά, αυτή η σκοτεινή δίνη της ανεργίας. Οι πρώην πολυάσχολοι μπαμπάδες, σε πολλές περιπτώσεις, έχουν βρεθεί στο σπίτι, με ατέλειωτο «ελεύθερο» χρόνο. Ένα χρόνο που δεν τον ζήτησαν και δεν τον θέλησαν. Μπαμπάδες που δεν ξέρουν τι να απαντήσουν όταν τα παιδιά τους ρωτάνε γιατί δεν πάνε στη δουλειά…

Ακόμη κι όταν τα πράγματα δεν είναι έτσι, η οικονομική στενότητα έχει γίνει κανόνας για τις περισσότερες οικογένειες. Πολλοί γονείς προσπαθούν να κρατήσουν τα παιδιά –όσο μπορούν- μακριά από αυτό το καταθλιπτικό κλίμα.

Τα παιδιά όμως καταλαβαίνουν πολύ περισσότερα από όσα νομίζουμε. Ψάχνοντας στοιχεία για ένα άρθρο που αφορούσε στον τρόπο που βιώνουν τα παιδιά την οικονομική κρίση, είχα βρει τις εκθέσεις μαθητών από την Ελευσίνα. Αντιγράφω:

  «Σοβαρό πρόβλημα είναι ότι η μητέρα μου δεν έχει σταθερή απασχόληση. Αισθάνομαι πολύ λυπημένος γιατί η μητέρα μου χάνει την αυτοπεποίθησή της και με κάνει να νιώθω το ίδιο.»

 «…η φτώχεια κάνει τη ζωή μας πιο δύσκολη και οι γονείς μας δεν έχουν λεφτά να μεγαλώσουν τα παιδιά τους. Αισθάνομαι δυστυχισμένη και απαισιόδοξη, γιατί νομίζω ότι δεν υπάρχει λύση σ’ αυτά τα προβλήματα»

Σίγουρα δεν θέλουμε να μεταφέρουμε στα παιδιά το δικό μας άγχος και την αβεβαιότητα για το μέλλον και προσπαθούμε να αφήσουμε όσες συνέπειες της κρίσης  μπορούμε έξω από το σπίτι και από τη σχέση μας μαζί τους.

Αυτό δεν σημαίνει πως θα κάνουμε σα να μη συμβαίνει τίποτα: Θα πρέπει να τους εξηγήσουμε –με απλό τρόπο- τόσο τι συμβαίνει γενικότερα, όσο και  σε ό,τι αφορά στη δική μας οικονομική κατάσταση και τις δυνατότητες  μας. Έτσι κι αλλιώς τα παιδιά είναι ευαίσθητοι δέκτες των όσων συμβαίνουν γύρω τους. Είναι προτιμότερο να μάθουν από εμάς την αλήθεια. Αν σωπαίνουμε και αποφεύγουμε να συζητήσουμε μπροστά τους για τέτοια θέματα, υπάρχει η πιθανότητα να τους δημιουργηθεί μεγαλύτερος φόβος και ανασφάλεια. από αυτά που θα συζητήσουν με τους φίλους τους ή –ακόμη χειρότερα- από αυτά που θα δουν και θα ακούσουν από τις ειδήσεις, που εισβάλλουν καθημερινά στα σπίτια μας…

Η τηλεόραση

Αφού ο λόγος ήρθε στα Μέσα Ενημέρωσης και στον τρόμο που μπαίνει στα σπίτια μας με τα δελτία ειδήσεων, θα πρέπει να πω ότι την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές η τηλεόρασή μας «αναπαύεται» στην αποθήκη, στο υπόγειο!

Αν σας φαίνεται ακραίο θα προσθέσω πως σχεδόν είκοσι χρόνια εργαζόμουν στην τηλεόραση. Δεν θεωρώ από μόνο του το μέσο ούτε κακό, ούτε διαβολικό. Όμως σήμερα η χρήση που του γίνεται είναι επιεικώς απαράδεκτη. Άθλια προγράμματα και πρότυπα διαδέχονται το ένα το άλλο: Παιδικά προγράμματα που θα έκαναν κάθε παιδαγωγό να ανατριχιάσει, εκπομπές που προβάλλουν κάθε λάθος πρότυπο που μπορεί να φανταστεί κανείς, διαφημίσεις που καλλιεργούν τον εθισμό σε κάθε είδους καταναλωτικά αγαθά που βλάπτουν την υγεία του παιδιού. Δεν είναι τυχαίο που όλες οι έρευνες συνδέουν την τηλεόραση με την παχυσαρκία.

Πώς μπορούν οι γονείς να αντιμετωπίσουν αυτό τον κυκεώνα; Κλείνοντας την τηλεόραση!

Το σπίτι χωρίς τον ανοιχτό τηλεοπτικό δέκτη, αποκτά μια περίεργη γαλήνη που σε καλεί να ζήσεις πιο δημιουργικά. Ακόμη κι ο δικός σας χρόνος μοιάζει να διαστέλλεται. Σας δίνει την ευκαιρία να μιλήσετε, να κάνετε κάτι όλοι μαζί ή κι ο καθένας χωριστά, συνυπάρχοντας στο χώρο. Να διαβάσετε ή να ακούσετε μουσική. Να παίξετε. Να ανακαλύψετε. Και να κλείσετε την πόρτα στα κάθε είδους πρότυπα που θεοποιούν την πονηριά, την απάτη, το χρήμα.

Ηθική;

Στον αντίποδα, εμείς, σε πείσμα των καιρών, σε πείσμα όσων θέλουν να μετατρέψουν την κοινωνία μας σε ζούγκλα, αν θέλουμε τα παιδιά μας να ζήσουν κάποτε σε ένα  καλύτερο κόσμο, θα πρέπει να αντιπαραβάλουμε τα δικά μας πρότυπα. Την ηθική και όχι την ηθικολογία. Την αλληλεγγύη και όχι την ελεημοσύνη. Να μάθουμε στα παιδιά μας να δρουν ομαδικά και συνεργατικά. Και όχι να πατάνε επί πτωμάτων.

Να ζουν μια καλή ζωή, έτσι όπως την περιγράφει ο Φερνάντο Σαβατέρ:

 

«…Αν μπορούσες να έχεις πάρα πολλά χρήματα, ένα σπίτι πλουσιότερο κι από παλάτι στις χίλιες και μία νύχτες, τα καλύτερα ρούχα, τα πιο εκλεκτά τρόφιμα - πάμπολλες φακές!-, τα πιο εξεζητημένα αντικείμενα κτλ., αλλά όλα αυτά με κόστος να μην ξαναδείς και να μη σε ξαναδεί ποτέ κανένας άνθρωπος, θα ήσουν ευχαριστημένος; Πόσον καιρό θα μπορούσες να ζήσεις έτσι χωρίς να τρελαθείς; …Με το χρήμα ελπίζει κανείς να μπορέσει να θαμπώσει ή να εξαγοράσει τους άλλους˙ τα ρούχα είναι για να αρέσουμε ή για να μας ζηλεύουν το ίδιο και το ωραίο σπίτι, τα καλύτερα κρασιά και τα λοιπά. Και να μην πούμε για τα αντικείμενα. Το βίντεο και η τηλεόραση είναι για να μας βλέπουν καλύτερα, το κόμπακτ ντισκ για να μας ακούνε καλύτερα και ούτω καθεξής. Πολύ λίγα πράγματα διατηρούν τη χάρη τους στη μοναξιά· και αν η μοναξιά είναι πλήρης και οριστική, όλα τα πράγματα πικρίζουν αθεράπευτα, Η καλή ανθρώπινη ζωή είναι καλή ζωή μεταξύ ανθρώπων και το αντίθετο μπορεί να είναι ζωή, αλλά δε θα είναι ούτε καλή ούτε ανθρώπινη….» (Μιλώντας στο γιο μου για ηθική και ελευθερία, εκδόσεις Πατάκης)

Κλείνω τα μάτια μου και βλέπω αυτό τον καλύτερο κόσμο που ονειρευόμαστε για τα παιδιά μας. Ας προσθέσουμε κι εμείς το μικρό μας πετραδάκι… 

(Το βιβλίο μπορείτε να το βρείτε σε ηλεκτρονική μορφή και να το διαβάσετε εδώ)