Παιδί και θάλασσα

Έρχεται Σαββατοκύριακο, ενώ πολλοί είναι αυτοί που σήμερα- αύριο, αναχωρούν για τις καλοκαιρινές διακοπές. Ως μπαμπάς, σας εύχομαι να περάσετε όμορφα και σας αφιερώνω αυτό το άρθρο μου, που στην πρώτη του μορφή δημοσιεύτηκε στο Παιδί και Νέοι Γονείς.
Το κείμενο γράφτηκε με τη βοήθεια του Νίκου Βαράκη, παιδίατρου στο Ρέθυμνο (www.paidiatre.gr)
Και του Θεόδωρου Βασιλάτου, Καθηγητή Φυσικής Αγωγής, προπονητή κολύμβησης υπεύθυνου Προγράμματος Βρεφικής Κολύμβησης στα κολυμβητήρια Αλίμου και Ηλιουπόλεως

Ο μικρός μου ο γιος, ίσως επειδή γεννήθηκε καλοκαίρι, ίσως επειδή τους πρώτος μήνες της ζωής του έζησε δίπλα στη θάλασσα είναι ο πιο εξοικειωμένος και ατρόμητος από τα τρία μου παιδιά. Ορμάει στα κύματα ακάθεκτος και δεν τον σταματάει τίποτα. Κυλιέται κάτω, πίνει θαλασσινό νερό και εν ολίγοις χρειάζεται να είναι κάποιος από πάνω του κάθε δευτερόλεπτο.
Η κόρη μου -σχεδόν χρονών σήμερα απέκτησε μεγάλη εξοικείωση μετά από μερικές επισκέψεις στο κολυμβητήριο. Ο μεγάλος έχει εδώ και χρόνια γίνει κολυμβητής και βουτηχτής…
Καταλαβαίνετε, ότι ώρες- ώρες στη θάλασσα μας πιάνει πανικός. Δεν ξέρουμε ποιόν να επιτηρούμε πρώτα.
Κοιτάς τη κόρη, ο μικρός φεύγει σφαίρα για τα κύματα. Επιτηρείς τον μικρό, ο μεγάλος πάει σε κάτι πανύψηλα βράχια και συναγωνίζεται στις βουτιές με τους φίλους του. Υπάρχουν στιγμές που κυριολεκτικά «χάνεις τη μπάλα»…
Υπάρχει τρόπος άραγε να μην ανησυχείς; Απαντώ ευθαρσώς όχι!
Ωστόσο μπορείς να προλάβεις πολλές αναποδιές και κινδύνους. Μπορείς, προσφέροντας στα παιδιά μεγαλύτερη ασφάλεια να τα κάνεις να απολαύσουν περισσότερο τη θάλασσα και το παιχνίδι στην παραλία, αλλά κι εσύ ως γονιός να απολαύσεις μαζί τους τις καλοκαιρινές διακοπές χωρίς δυσάρεστα. Πώς θα γίνει αυτό;
Για άλλη μια φορά χρειάστηκε να απευθυνθώ στους ειδικούς…

Στον παιδίατρο
Ο πρώτος άνθρωπος που απευθύνθηκα είναι ο παιδίατρος Νίκος Βαράκης. Καθώς ασκεί την παιδιατρική σε ένα παραθαλάσσιο μέρος, το Ρέθυμνο, έχει έρθει σε επαφή με όλα τα ευχάριστα και τα δυσάρεστα της θάλασσας. Έτσι ο λόγος του νομίζω πως μετράει λίγο παραπάνω…

Στο νερό το μωρό μας μπορεί να μπει από ...ημερών! Υπάρχουν μελέτες που δείχνουν ότι μωράκια μόλις μερικών ημερών, εάν τα βυθίσουμε σε νερό, αυτά αντανακλαστικά φράζουν το στοματάκι τους προβάλλοντας τη γλώσσα τους, σταματούν να αναπνέουν και κουνώντας χέρια πόδια, σαν σκυλάκια, αναδύονται προς την επιφάνεια. Τα αντανακλαστικά των πρώτων ημερών, με την σωστή εκπαίδευση, στους πρώτους μήνες ζωής εξελίσσονται σε κινήσεις κολύμβησης.

Το κλειδί όμως βρίσκεται στην κατάλληλη εκπαίδευση. Ποιος έχει τη δυνατότητα και κυρίως την γνώση, να αρχίσει την καθημερινή εκπαίδευση του μωρού μας από τις πρώτες μέρες ζωής. Η πιο συνηθισμένη ηλικία που τα παιδιά μαθαίνουν κολύμπι είναι γύρω στα 3 ½ με 4. Αυτό πρέπει να γίνεται υπό την εξειδικευμένη επίβλεψη, γυμναστών που οφείλουν να έχουν την αντίστοιχη εκπαίδευση. Υπάρχουν κολυμβητήρια που δέχονται και μικρότερα νήπια, όπου οι γονείς μπαίνουν μαζί με τα παιδιά στην πισίνα και ο εκπαιδευτής επιβλέπει-κατευθύνει. Σημαντικότερο στα πολύ μικρά παιδιά είναι η εξοικείωση με το νερό και κατά δεύτερο λόγο το σωστό κολύμπι.

Πρόληψη των ατυχημάτων και επιτήρηση

Στη θάλασσα, τα ατυχήματα και οι πνιγμοί είναι συχνοί γιατί όπως στα περισσότερα ζητήματα στην Ελλάδα, δεν τηρούμε βασικούς κανόνες ασφαλείας. Αφενός λίγα παιδιά έχουν μάθει κολύμπι από εκπαιδευτή, αφετέρου η αισιοδοξία του ανίδεου βασιλεύει στην παραλία. Έτσι ακούς (και ακόμα χειρότερα βλέπεις γονείς) να επιχειρηματολογούν...
«Έλα μωρέ τι θα πάθει για μισό λεπτό», «έξω-έξω στα ρηχά που πατάμε θα το έχω το μωρό», «τι να πάθει σε μισό μέτρο νερό».
Τα παιδιά, ειδικά τα νήπια, όποτε μπαίνουν ή παίζουν κοντά στην θάλασσα πρέπει να φοράνε σωσίβιο κατάλληλο για την ηλικία και το μέγεθός τους. Για κάθε παιδί πρέπει να υπάρχουν δύο ενήλικες για εποπτεία(ένας ενήλικας, ακόμα και στα ρηχά μπορεί να χάσει τις αισθήσεις του και το παιδί κινδυνεύει).


Από ποια ηλικία να αρχίζουν τα μπάνια στη θάλασσα τα παιδιά;

Ο δικός μου παιδίατρος μας προέτρεψε αν μη βάζουμε τα παιδιά στη θάλασσα, πριν συμπληρώσουν το πρώτο έτος της ζωής τους. Οι κίνδυνοι για την υγεία τους είναι σημαντικότεροι από ό,τι θα κερδίσουν…
Για το ίδιο θέμα, ο κύριος Βαράκης σημειώνει: «Έχω σαν αρχή να κάνω πράγματα για τα παιδιά και όχι απλά με τα παιδιά. Δεν βλέπω τι έχει να κερδίσει ένα βρέφος λίγων μηνών, από το να μπει στην κρύα, ίσως βρώμικη και σίγουρα επικίνδυνη για την ηλικία του, θάλασσα. Κάποιος θα μπορούσε να επιχειρηματολογήσει υπέρ των πολλαπλών ερεθισμάτων που δέχεται ο αναπτυσσόμενος εγκέφαλος, από όλα τα σημεία του σώματος που έρχονται σε επαφή με το νερό. Πρόκειται για μια πραγματικά ευεργετική δράση του μπάνιου, την οποία όμως το μωρό μπορεί να την χαρεί και σε μια μικρή πλαστική πισίνα με νερό. Το νερό με τον ήλιο ζεσταίνεται, μπορεί το μωρό να είναι στην προστασία της σκιάς από την ομπρέλα και σίγουρα κινδυνεύει λιγότερο…»

Ο …εχθρός ήλιος!
Η καλύτερη προστασία για τον ήλιο είναι το ντύσιμο. Ειδικά για την ευαίσθητη επιδερμίδα των βρεφών κάτω των 6μηνών, καλό είναι να αποφεύγουμε τελείως τον ήλιο. Τα παιδιά παίρνουν όλα τα καλά του ήλιου, ακόμα και όταν είναι στην σκιά. Τα μεγαλύτερα παιδιά πρέπει να φορούν καπέλο, μπλουζάκι και αντιηλιακό με δείκτη προστασίας τουλάχιστον 15, με συχνές επαλείψεις (ειδικά εάν μπαινοβγαίνουν στην θάλασσα ή ιδρώνουν). Τα γυαλιά ηλίου είναι επίσης απαραίτητα, ειδικά σε παραλίες με άμμο, όπου η αντανάκλαση του ήλιου γίνεται πολύ έντονη. Τα παιδιά πρέπει να μάθουν να φοράνε τα γυαλιά τους χωρίς να παίζουν με αυτά.
Τα γυαλιά πρέπει να έχουν καλούς φακού και να μην είναι φθηνά! Τα φθηνά γυαλιά, από την μία «σκουραίνουν» το φως και έτσι το παιδί δεν ενοχλείται, η κόρη του ματιού διαστέλλεται-ανοίγει και περισσότερη ακτινοβολία μπαίνει στο μάτι. Όταν ο φακός δεν είναι καλός, η «κακή» ακτινοβολία τον διαπερνά και τελικά κάνουμε χειρότερη ζημιά.


Στον προπονητή
Ο προπονητής κολύμβησης Θεόδωρος Βασιλάτος, ασχολείται με το baby swimming και γνωρίζει όσα λίγοι για τη σχέση του παιδιού με τη θάλασσα. Οι συμβουλές του είναι πολύ σημαντικές και τις αντιγράφω με πολλή προσοχή:


1.Φαγητό και κολύμβηση – Ο πιο επικίνδυνος συνδυασμός
Δεν μπορούμε να έχουμε φάει ούτε εμείς που συνοδεύουμε τα παιδιά στο νερό και να κολυμπούμε διότι κινδυνεύουμε να πνιγούμε με δύο τρόπους. Είτε α)με αναρρόφηση τροφής από τον γαστρικό σωλήνα και εισρόφηση των εμεσμάτων - φραγή αεροφόρου οδού είτε β) από ανακοπή καρδιάς
Πρέπει αρχικά να προγραμματίσουμε τα γεύματα του παιδιού –ή των παιδιών- ούτως ώστε αυτά να είναι νηστικά αλλά όχι πεινασμένα. Θεωρούμε δεδομένο ότι δεν εκθέτουμε τα παιδιά στον ήλιο τις ακατάλληλες ώρες οπότε κανονίζουμε να έχουμε αφήσει τουλάχιστον 4 ώρες από την ώρα που τελειώνει το γεύμα και 2 ώρες από το κολατσιό. Εάν το παιδί μας είναι πολύ μωρό και πίνει γάλα κάθε 3 ώρες τότε υπολογίζουμε να μπεί στην θάλασσα στις 2,5 ώρες και –επειδή δεν χρειάζεται να μείνει περισσότερο από μισή ώρα- βγαίνοντας να ξαναφάει. Σε παιδιά που έχουν ιδιαίτερες διατροφικές συνήθειες και πρέπει να φάνε κατά την διάρκεια της παραμονής μας στην θάλασσα τότε φροντίζουμε α) ή αυτό που θα τους δοθεί να είναι ελαφρύ και σε υγρή μορφή, πορτοκαλάδα ή χυμός φρούτων χωρίς τις φυτικές ίνες ή β) να μην ξαναμπεί στο νερό ή γ) αν δεν μπορούμε να το περιορίσουμε τότε φεύγουμε από την παραλία.

2.Γνώσεις πρώτων βοηθειών
Οφείλουμε σαν γονείς αλλά και σαν πολίτες να έχουμε γνώσεις πρώτων βοηθειών ούτως ώστε να μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε με απλό τρόπο αλλά αποτελεσματικά κάποιο πιθανό ατύχημα. Μαθήματα δωρεάν γίνονται στον ερυθρό σταυρό

3.Φορητό Φαρμακείο
Καλό είναι να έχουμε μαζί μας ένα φορητό φαρμακείο με τα απαραίτητα φάρμακα που μπορούν να μας γλιτώσουν από την ταλαιπωρία μίας πληγής ή ενός τσιμπήματος εντόμου κτλ. Φροντίστε τα φάρμακα να φυλάσσονται σε δροσερό σημείο και να μην έχουν λήξει. Μπορούμε να απευθυνθούμε στον φαρμακοποιό μας για να μας εφοδιάσει με τα απαραίτητα.

4.Εσωτερική μορφολογία παραλίας
Επιλέγουμε παραλίες οι οποίες να έχουν αβαθή νερά και αμμώδη βυθό ούτως ώστε να μπορούμε εύκολα και να κρατούμε τα παιδιά και να περπατάμε με άνεση. Στα παιδιά, άλλωστε αρέσει η άμμος. Σε περίπτωση που αυτό δεν είναι δυνατό τότε εκτός από το κατάλληλο βοηθητικό μέσο που φοράμε στο παιδί (βλέπε παρακάτω) φοράμε και εμείς πέδιλα ή και γιλέκο. Αν δεν είμαστε 100% σίγουροι για τις ικανότητές μας δεν πηγαίνουμε με μικρά παιδιά σε παραλίες με απότομα νερά

5.Καιρός

Πάντα επιλέγουμε μία υπήνεμη παραλία ούτως ώστε να μπορούμε να κολυμπήσουμε χωρίς να κουραστούμε από τα κύματα. Επίσης εάν έχει πάρα πολύ αέρα προσέχουμε ακόμη και στην υπήνεμη παραλία διότι μπορεί ο αέρας να μας παρασύρει προς τα ανοικτά και να μην μπορούμε να βγούμε έξω.

6.«Απόσταση από τον πολιτισμό»

Σήμερα οι ερημικές παραλίες βρίσκονται το λιγότερο 2 ώρες ποδαρόδρομο από τον κοντινότερο επαρχιακό δρόμο. Σίγουρα δεν θα επιλέξουμε μία τέτοια παραλία διότι αν συμβεί κάτι δεν θα μπορέσουμε να έχουμε την άμεση βοήθεια κάποιου. Επιλέξτε οργανωμένες παραλίες με ιατρείο και ναυαγοσώστη ή να μην είστε μακρύτερα από 20 λεπτά από το πλησιέστερο ιατρικό κέντρο.
Εάν βρισκόμαστε σε σκάφος να είμαστε κοντά στην ακτή και σε επικοινωνία με το λιμεναρχείο

7.Κολύμβηση κατά μήκος
Πάντα κολυμπούμε κατά μήκος και ποτέ δεν απομακρυνόμαστε από την παραλία. Εκτός του κινδύνου που εγκυμονεί να μην μπορούμε να γυρίσουμε πίσω κινδυνεύουμε και από ταχύπλοα ή άλλα σκάφη.

8.Επιλογή σωστού βοηθητικού μέσου
Το σωστό βοηθητικό μέσο είναι απαραίτητο για την θάλασσα. Και σωστό βοηθητικό μέσο για την θάλασσα είναι αυτό που προσφέρει την μεγαλύτερη αυτονομία στο παιδί. Προσοχή σε όσους συμμετέχουν σε μαθήματα βρεφικής κολύμβησης ή που τα παιδιά τους κολυμπούν. Στην θάλασσα σημαντικότερη είναι η ασφάλεια και έπεται η εκπαίδευση. Γι’ αυτό λοιπόν μπορεί το παιδί στην πισίνα να μην φοράει μπρατσάκια αλλά στην θάλασσα δεν πρέπει να του τα βγάζουμε ούτε στιγμή.

9.Έλεγχος του εξωτερικού χώρου

Ελέγξτε τον χώρο που θα καθίσετε και που θα κινούνται τα παιδιά να είναι καθαρός από γυαλιά, καρφιά, κονσέρβες και φυσικά αποτσίγαρα, που οι συμπατριώτες μας (ακόμη και γονείς) πετάνε στην παραλία θεωρώντας την κάτι σαν μεγάλο… τασάκι!

10.Ακόμη…

•Να έχουμε μαζί μας κινητό τηλέφωνο με φορτισμένη μπαταρία
•Να ενημερώνουμε τους δικούς μας για το που θα πάμε
•Να έχουμε μαζί μας υγρά για την αποφυγή αφυδάτωσης (δίνουμε κάθε μισή ώρα)

Εάν το παιδί φοβάται την θάλασσα η καλύτερη συνταγή είναι η εξής:

1.Μην του δείχνετε ότι θέλετε διακαώς να κολυμπήσει. Κάντε τον… αδιάφορο!
2.Παίξτε μαζί του σε μεγάλη απόσταση από την άκρη της θάλασσας. Να έχετε οπωσδήποτε κουβαδάκια και θαλασσινό νερό και να το βρέχετε
3.Από μέρα σε μέρα –και όχι από λεπτό σε λεπτό- πλησιάστε μέτρο- μέτρο την θάλασσα
4.Όταν θα φτάσετε κοντά της ακουμπήστε πρώτα τα μέλη (πόδια-χέρια) μέσα της και μετά παίξτε στα ρηχά (αφιερώστε λίγες ημέρες σε αυτήν την θέση)
5.Όταν δείτε ότι το παιδί δεν φοβάται πια τότε πάρτε το από το χέρι και περπατήστε σε ρηχά νερά
6.Μετά μπορείτε να το πάρετε αγκαλιά και να μπείτε σιγά σιγά
7.Αν το παιδί δεν θέλει να μπει μέσα τότε υποχωρήστε ένα βήμα (ή όσα βήματα χρειαστούν)
8.Εάν εξακολουθήσει να μην θέλει τότε χρειάζεται περισσότερο χρόνο

Θυμηθείτε
•Στα μεγαλύτερα του ενός έτους παιδιά, αρέσει περισσότερο να παίζουν με την άμμο στην ακροθαλασσιά και λιγότερο να κολυμπούν. Επιτρέψτε τους αυτήν την ελευθερία.
•Μην βιάζεστε να κολυμπήσουν τα παιδιά σας. Θα το κάνουν όταν είναι έτοιμα και μετά θα τα κυνηγάτε να βγουν από το νερό για να φύγετε!
•Απολαύστε το μπάνιο σας δίνοντας την υπευθυνότητα της επιτήρησης του παιδιού σας στον σύντροφό σας ή σε κάποιον άλλον ενήλικο διότι η θάλασσα είναι χώρος ψυχαγωγίας και για εσάς



Σημειώνω τι λένε οι ειδικοί ότι πρέπει να περιέχει το φορητό φαρμακείο:
 Betadin solution
 Pulvo Spray
 Fucidin crème – betadine crème
 Fenistil gel
 Stick αμμωνίας
 Οξυζενέ
 Βαμβάκι
 Γάζες 10Χ10
 Γάζες betadine
 Ψαλίδι
 Επιδέσμους ελαστικούς
 Ανάρτηση
 Αυτοκόλητες γάζες
 Λευκοπλαστ
 Treuma plast
 Cyos spray
 Cold-pack

Οι φωτογραφίες είναι του υπογράφοντος από τη Σίφνο...