Η Αρουντάτι Ρόι και το πολιτικό βιβλίο

Περίπου την ίδια ώρα που θα βρίσκομαι στην τελετή βράβευσης για τον Α Διαγωνισμό Διηγήματος Στέλιος Ξεφλούδας (Πνευματικό Κέντρο Ρουμελιωτών -Σίνα & Δαφνομήλη 1, 7μμ)
σε ένα κοντινό σημείο της Αθήνας θα πραγματοποιηθεί μια πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση για το πολιτικό βιβλίο στην Ελλάδα:
Από τις αναζητήσεις στη δεκαετία του 1960, στη μεταπολιτευτική έκρηξη, στην επακόλουθη κρίση και τη σημερινή αναγέννηση.
Ομιλητές: Λουκάς Αξελός (εκδόσεις Στοχαστής) και Χρίστος Μάης (εκδόσεις Εκτός των Τειχών)
Βιβλιοπωλείο Εκτός των Τειχών, Γραβιάς 10-12

Την προηγούμενη Παρασκευή έχασα -στο ίδιο βιβλιοπωλείο την παρουσίαση του βιβλίου της Αρουντάτι Ρόι από τις εκδόσεις Εκτός των Τειχών, Βαδίζοντας με τους συντρόφους...

Πάντως διάβασα το νέο συγκλονιστικό βιβλίο της Ινδής συγγραφέως κι έγραψα στο Δρόμο του Σαββάτου. Να σημειώσω ότι το κείμενο της Ρόι κυκλοφορεί και από τις εκδόσεις Α/Συνέχεια μαζί με μια ανθολογία κειμένων που πραγματεύονται ζητήματα της αντίστασης των Αντιβάσι και των Ναξαλιτών, επιχειρείται να δοθεί μια σφαιρική εικόνα του «ουράνιου τόξου» των κινημάτων της Ινδίας, της δράσης τους και του πλούτου τους. Μιας αντιπαράθεσης που βρίσκεται στην καρδιά σύγχρονων προβλημάτων που θέτει η επίθεση και η κρίση του καπιταλισμού στην οργάνωση της αντίστασης των λαών.

Στις Ηλεκτρικές Αναγνώσεις το βιβλίο της Ρόι γίνεται η αφορμή και για κάποιες άλλες σκέψεις σχετικά με τη "στρατευμένη λογοτεχνία"


...Ενώ κοντεύω να βγάλω αράχνες περιμένοντας ατελείωτη ώρα τον Ηλεκτρικό να εμφανιστεί στη Νερατζιώτισσα για να πάμε στην Ειρήνη και να περιμένουμε και πάλι κάμποση ώρα, διαβάζω ένα μικρό κίτρινο βιβλιαράκι: Βαδίζοντας με τους συντρόφους της Αρουντάτι Ρόι.
…Και βρίσκομαι στα δάση της Νταντακαρανία, στην Κεντρική Ινδία, μαζί με τη συγγραφέα να «βλέπω τις φτέρνες της συντρόφισσας Κάμλα στις φθαρμένες της σαγιονάρες να φωτίζονται από το φακό…Προχωρώντας όχι μόνο για την ίδια, αλλά για να κρατήσει ζωντανή την ελπίδα για όλους μας…». Ακολουθώντας τους Ναξαλίτες, τους μαοϊκούς αντάρτες, καταγράφει σε ένα απίστευτο ντοκουμέντο έναν «αθέατο πόλεμο». Ακολουθεί με κίνδυνο της ζωής της τον αντάρτικο στρατό, μοιράζεται μαζί την καθημερινότητα και τα οράματά τους… Απίστευτη τόλμη για μια διάσημη συγγραφέα, βραβευμένη με Booker. Είναι από τις σπανιότατες περιπτώσεις όπου ένας συγγραφέας αντί, κερδίζοντας το βραβείο, να σφιχταγκαλιαστεί με την εξουσία και να γράψει το επόμενο …best seller του, το χρησιμοποιεί για να δώσει φωνή σε όσους δεν έχουν φωνή.
Όταν φτάνω στο γραφείο διαβάζω πως αυτή τη φορά απειλείται με φυλάκιση για εσχάτη προδοσία. Αφορμή δηλώσεις της για το Κασμίρ. Η ίδια απαντά:
«… Στις εφημερίδες μερικοί με κατηγορούν για “κηρύγματα μίσους”, ότι θέλω να διαλυθεί η Ινδία. Αντίθετα, ότι λέω βγαίνει από αγάπη και περηφάνια. Προέρχεται από τη θέληση να μη σκοτώνονται άνθρωποι, να μη βιάζονται, να μη φυλακίζονται ή να μη τους βγάζουν τα νύχια για να τους αναγκάσουν να δηλώσουν ότι είναι Ινδοί… Κρίμα στο έθνος που θέλει να φιμώσει τους ελεύθερα σκεπτόμενους συγγραφείς του. Κρίμα στο έθνος που χρειάζεται να φυλακίσει αυτούς που ζητούν Δικαιοσύνη, τη στιγμή που οι κοινοί φονιάδες, μαζικοί δολοφόνοι, κλέφτες, βιαστές και όσοι λυμαίνονται τους φτωχότερους των φτωχών κυκλοφορούν ελεύθεροι…»
…Προφανώς, η εξουσία προτιμά τους συγγραφείς που σιωπούν… Και οι συγγραφείς, με τη σειρά τους, «ξεχνούν» να μιλήσουν για κάποια πράγματα. Όπως είναι η εργασία... Σε μια συζήτηση που είχαμε με τον Αλέν ντε Μποτόν με αφορμή το βιβλίο του Οι χαρές και τα δεινά της εργασίας (Πατάκης), μου είχε πει: «Πιστεύω ότι η λογοτεχνία δεν έχει ασχοληθεί, επαρκώς, με το χώρο της εργασίας. Βλέπετε, σπανίως στα μυθιστορήματα οι άνθρωποι εργάζονται. Συνέχεια ερωτεύονται!.. Αυτό με ενοχλούσε.
Ότι η εργασία δεν υπάρχει ως λογοτεχνικό θέμα… Ταξίδευα π.χ. και έβλεπα δίπλα στο δρόμο ένα εργοστάσιο και αναρωτιόμουνα τι ακριβώς κάνουν εκεί μέσα. Σίγουρα δεκάδες άνθρωποι δουλεύουν. Τι να κάνει, άραγε, ο καθένας από αυτούς;».
…Βιβλία για εργασία; Τι είναι αυτό; Κατεβάζω από τη βιβλιοθήκη μου το συγκλονιστικό Μπο Μασκ του Ροζέ Βαγιάν (Κέδρος) Να ένα μυθιστόρημα με αληθινούς ανθρώπους. Με εργατικούς αγώνες. Που πηγαίνει στο χωράφι, ταξιδεύει στην υφαντουργία. Με συγκρούσεις. Χωρίς να χάνει τη λογοτεχνική του αξία. Μάταια θα το αναζητήσετε στο Διαδίκτυο… Προφανώς κάποια στιγμή εξαντλήθηκε και δεν επανεκδόθηκε. Ίσως σε κάποια βιβλιοθήκη… Από τα πιο αξιόλογα δείγματα «στρατευμένης» λογοτεχνίας…


…Όπως είναι και το Ζερμινάλ του Εμίλ Ζολά. Το διάβασα τις ημέρες που όλοι παρακολουθούσαμε, άφωνοι, την ιστορία των Χιλιανών ανθρακωρύχων. Όπως είδα, αυτό τουλάχιστον έχει επανεκδοθεί. Πρωταγωνιστής το Βορέ: Το ανθρακωρυχείο που κατασπαράζει ζωές, που καταβροχθίζει ανθρώπους. Δεν ξέρω πόσο παράξενο θα σας φανεί αυτό. Όταν κλείνω το βιβλίο και ανεβοκατεβαίνω τις σκάλες του μετρό, διασχίζω τις σήραγγες που σαν τυφλοπόντικες μας οδηγούν στις εργασίες μας, νιώθω ότι -τηρουμένων των αναλογιών- ένα ανθρωποφάγο τέρας μας απορροφά σαν το Βορέ. Έχει αλλάξει πρόσωπο, έχει εκσυγχρονισθεί, έχει πάρει ένα υποτιθέμενο «ανθρώπινο πρόσωπο», όμως οι σχέσεις εκμετάλλευσης παραμένουν. Και αναζητούν τους συγγραφείς που θα τις αναδείξουν!