Βιολογικά προϊόντα και παιδί: Το δικαίωμα στη σωστή διατροφή για όλους!

Επειδή με πλήρη αναισθησία ο υπουργός Ανάπτυξη μας διαβεβαίωσε ότι μπορούμε να καταναλώνουμε άφοβα ληγμένα προϊόντα κι επειδή αρχίζουμε να συνηθίζουμε στον κάθε παραλογισμό που ακούμε, θυμήθηκα ένα κείμενο που γράφτηκε πριν τη κρίση και αναφερόταν στα βιολογικά προίόντα στη διατροφή των παιδιών...

Αν σήμερα το αναδημοσιεύω -χωρίς αλλαγές- είναι για να επισημάνω ότι όχι μόνο δεν πρέπει κανείς να τρώει ληγμένα, αλλά πως όλοι οι άνθρωποι έχουν δικαίωμα στη σωστή διατροφή.  Καθαρή, θρεπτική, χωρίς δηλητήρια!

Θα σας πρότεινα να διαβάσετε το καταπληκτικό βιβλίο του Raj Patel "Η αξία των πραγματών" (εκδόσεις Κριτική), όπου μεταξύ άλλων εξηγεί πως τη χαμηλή τιμή των προϊόντων που είναι σκουπίδια, την πληρώνουμε όλοι εμείς με άλλους τρόπους -χωρίς να το γνωρίζουμε. Εξηγεί ότι ένα μπιφτέκι από Big Mac θα έπρεπε κανονικά να κοστίζει 200 δολάρια (!) "Οι εταιρείες, εκτός του ότι δεν εξοφλούν τα εξωτερικά κόστη τους, συχνά λαμβάνουν και σειρά επιδοτήσεων. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, οι καταναλωτές πληρώνουν για φτηνά χάμπουργκερ απευθείας μέσω της φορολόγησής τους. Το κρέας των χάμπουργκερ της McDonalds προέρχεται από βοοειδή που εκτρέφονται με το πλεόν επιδοτούμενο αγροτικό προϊόν της Αμερικής. Το καλαμπόκι". Σύμφωνα με έκθεση του Πανεπιστημίου Tufts η αμερικανική βιομηχανία βοείου κρέατος κερδίζει κατά με΄σο όρο 562 εκατομμύρια δολάρια το χρόνο από το επιδοτούμενο καλαμπόκι. Από εκεί και πέρα είναι η καταστροφή στο περιβάλλον (που πάλι άλλοι πληρώνουν το λογαριασμό), οι χαμηλοί μισθοί -που βρίσκονται στο όριο της φτώχειας: "Η κυβέρνση πληρώνει πάν από ένα δισ. δολάρια το χρόνο για να επιδοτήσει τους μισθούς πείνας στην εν λόγω βιομηχανία"...

Έτσι κοστίζουν φτηνά τα άθλια προϊόντα που καλούνται να καταναλώνουν όσοι δεν έχουν χρήματα για να τραφούν με κάτι καλύτερο.

Στην Ελλάδα της κρίσης μόνο οι πλούσιοι έχουν πια διακίωμα στη σωστή διατροφή...

Για τους υπόλοιπους υπάρχουν τα... ληγμένα

Ας δούμε τώρα γιατί θα έπρεπε όλοι να μπορούμε να τρώμε σωστά και ιδιαιτέρως τα παιδιά.

Τα βιολογικά προϊόντα στη διατροφή του παιδιού

Με τη συνεργασία της Αναστασίας Δ. Κόκκαλη, Κλινικής Διαιτολόγου – Διατροφολόγου B.Sc(Hons)

Μέλους του Πανελλήνιου Συλλόγου Διαιτολόγων-Διατροφολόγων

και του British Dietetic Association (anastasiakokkali@hotmail.com)

Η σωστή διατροφική συμπεριφορά αντικατοπτρίζει και επηρεάζει την εξέλιξη της υγείας μας. Ιδιαίτερη βαρύτητα θα πρέπει να δίνεται στις διατροφικές συνήθειες των παιδιών μας. Η ανάπτυξή τους αλλά και η υγεία τους στην ενήλικη ζωή, ακόμη και η προδιάθεση για παχυσαρκία επηρεάζονται ακόμη και από την διατροφή της μητέρας τους κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης και του θηλασμού, αλλά και από την διατροφική τους συμπεριφορά κατά την παιδική ηλικία.

Η παιδική ηλικία  αποτελεί μία σημαντική φάση της ζωής του ανθρώπου, καθώς είναι η περίοδος όπου πραγματοποιούνται σημαντικές αλλαγές στην ψυχοσωματική του ανάπτυξη. Η ανάπτυξη και οι λειτουργικές αλλαγές που συμβαίνουν κατά την παιδική ηλικία απαιτούν και αντίστοιχη πρόσληψη θρεπτικών συστατικών. Η διατροφή κατά την παιδική ηλικία αναμφίβολα θέτει τα θεμέλια για έναν υγιή οργανισμό. Όταν λοιπόν, υπάρχουν τα σωστά ‘θεμέλια’ μέσω της διατροφής του, τότε μειώνονται οι πιθανότητες εμφάνισης χρόνιων νοσημάτων και παχυσαρκίας.

Σήμερα, τα παιδιά μεγαλώνουν σε επιβαρυμένο περιβάλλον που ευνοεί την προσθήκη περιττών κιλών και την ανάπτυξη χρόνιων εκφυλιστικών νοσημάτων. Η πρόληψη κρίνεται απαραίτητη και ο ρόλος των γονιών στην διατροφική συμπεριφορά των παιδιών είναι ο πλέον καθοριστικός σε ό,τι αφορά την υγεία των παιδιών τους.

Είναι χαρακτηριστικό ότι σε μια αξιολόγηση 283 δημοφιλών σνακ για παιδιά που πραγματοποιήθηκε το 2004 διαπιστώθηκε ότι περιέχουν κατά μέσο όρο περισσότερα από πέντε πρόσθετα. Το 70% περιέχει βελτιωτικά γεύσης και το ένα τρίτο χρωστικές ουσίες. Τα πρόσθετα αυτά ελέγχονται χωριστά το καθένα, αλλά οι έρευνες για τη συνδυασμένη δράση τους είναι σχεδόν ανύπαρκτες...

Ο γνωστός βρετανός διατροφολόγος Patrick Holford σημειώνει : "Παρατηρούμε εξωφρενικές ανισορροπίες στη χημεία του εγκεφάλου οι οποίες προκαλούνται από το είδος των τροφών που εκατομμύρια παιδιά καταναλώνουν στις μέρες μας...."

Οι έρευνες για τις επιδράσεις των διατροφικών παραγόντων στη λειτουργία του εγκεφάλου είναι ωστόσο ελάχιστες. Οι μεγάλες εταιρίες τροφίμων συνήθως χρηματοδοτούν δικές τους έρευνες με πολύ "βολικά" συμπεράσματα..

Όπως λένε οι επιστήμονες, όλες αυτές οι ουσίες που θεωρούνται βλαβερές για την υγεία των παιδιών, λειτουργούν προσθετικά. Έτσι συστήνουν να αποφεύγουμε όσο μπορούμε την κατανάλωση τέτοιων τροφίμων. Το πρόβλημα είναι ότι επιβαρυμένα με διάφορες ουσίες είναι ακόμη και τα θεωρούμενα ως «υγιεινά» τρόφιμα: Π.χ. σπανάκι βουτηγμένο στα φυτοφάρμακο, προφανώς μόνο καλό δεν κάνει στην υγεία του παιδιού!

Η Sandy Powers συγγραφέας του βιβλίου “Organic for Health” που βραβεύτηκε την περασμένη χρονιά στις ΗΠΑ, σε πρόσφατο άρθρο της, αναφέρει έρευνα που αφορά στην έκθεση των παιδιών στα παρασιτοκτόνα, που βρίσκονται στα φρούτα και τα λαχανικά συμβατικής καλλιέργειας, καθώς και στους χυμούς, η οποία πραγματοποιήθηκε στο Seattle, Washington. Οι ερευνητές πραγματοποίησαν συστηματικούς ελέγχους στα ούρα δυο ομάδων παιδιών προσχολικής ηλικίας. Τα παιδιά που κατανάλωναν «συμβατικά» προϊόντα είχαν στα ούρα τους 6 φορές περισσότερα υπολείμματα παρασιτοκτόνων από τα παιδιά που κατανάλωναν προϊόντα βιολογικής καλλιέργειας!

Η συγγραφέας επισημαίνει ότι τα παιδιά είναι πολύ πιο ευάλωτα από τους ενήλικες στις επιπτώσεις των παρασιτοκτόνων στην υγεία τους. Τα παρασιτοκτόνα συνδέονται με ασθένειες όπως ο καρκίνος, ενώ τα θεωρούμενα ως «ασφαλή επίπεδα» παρασιτοκτόνων ορίζονται συνήθως με γνώμονα τους ενήλικες και όχι τα παιδιά.

Θεωρείται πως η κατανάλωση βιολογικών προϊόντων, ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα του παιδιού και αποτελεί ασπίδα προστασίας για την υγεία του.

Γιατί να επιλέγουμε βιολογικά προϊόντα

Τα βιολογικά προϊόντα διατροφής είναι τρόφιμα απαλλαγμένα από χημικά υπολείμματα και τοξικές ουσίες. Η έρευνα έχει καταδείξει ότι τα βιολογικά φρούτα και λαχανικά είναι περισσότερο συμπυκνωμένα σε πολύτιμες βιταμίνες και μέταλλα συγκριτικά με τα αντίστοιχα συμβατικά. Φαίνεται να έχουν μια υψηλότερη συγκέντρωση σε βιταμίνη C της πατάτας και των φυλλωδών λαχανικών, τα οποία έχουν καλλιεργηθεί με βιολογική γεωργία. Σύμφωνα με βρετανική έρευνα, η βιολογική ντομάτα έχει 21,1% περισσότερη βιταμίνη C και 34,3% περισσότερη βιταμίνη Α, σε σχέση με την αντίστοιχη συμβατική. Τα βιολογικά τρόφιμα πέραν της βιταμίνης C, περιέχουν αυξημένη συγκέντρωση και σε κάποια απαραίτητα ανόργανα στοιχεία όπως το ασβέστιο, το μαγνήσιο, ο σίδηρος και το χρώμιο. Συγκεκριμένα, το λυκοπένιο στη ντομάτα, οι πολυφαινόλες στις πατάτες και τα φλαβονοειδή στα μήλα είναι σε μεγαλύτερη ποσότητα στα βιολογικά προϊόντα. Επίσης, φαίνεται πως και η πρωτεΐνη των βιολογικών φρούτων και λαχανικών είναι υψηλότερης βιολογικής αξίας.

Σύμφωνα με έρευνα που έγινε το 2001 από το Ερευνητικό Ινστιτούτο για την  ποιότητα των φυτικών προϊόντων, Heisenheim,  στη Γερμανία, τα βιολογικά προϊόντα  περιέχουν:

 26 % λιγότερο νερό, 18% περισσότερες πρωτεΐνες, 19% περισσότερα ολικά ζάχαρα, 13-18% περισσότερο κάλιο, 10-56% περισσότερο ασβέστιο, 6-13% περισσότερο φώσφορο, 29-77% περισσότερο σίδηρο, 49% περισσότερο μαγνήσιο και 69-97% λιγότερα νιτρικά.

Τα σχόλια μάλλον είναι περιττά για την επίπτωση που έχει αυτό στην υγεία των παιδιών που καταναλώνουν βιολογικά τρόφιμα.

Έχει αποδειχθεί ακόμη σε σχετικές μελέτες ότι τα βιολογικά γαλακτοκομικά περιέχουν υψηλότερη ποσότητα Ωμέγα-3 λιπαρών οξέων, βιταμίνης Ε και αντιοξειδωτικών ουσιών. Δίνοντας βιολογικά γαλακτοκομικά στα παιδιά περιορίζετε την έκθεσή τους σε ορμόνες και άλλα αντιβιοτικά, ενώ αν τους προσφέρετε βιολογικά φρούτα και λαχανικά τα γλιτώνετε από τα φυτοφάρμακα.

Αναλύοντας τις έρευνες έχει βρεθεί ότι με την αφαίρεση κάποιων χρωστικών ουσιών και συντηρητικών από τη διατροφή 3χρονων παιδιών, μειώθηκαν τα συμπτώματα υπερδραστηριότητας και υπερκινητικότητας που εμφάνιζαν.

Επίσης ο συνδυασμός κάποιων πρόσθετων ουσιών μπορεί να αναστείλει την ανάπτυξη νευρικών κυττάρων. Δηλαδή οι πρόσθετες ουσίες επιτρέπονται στα τρόφιμα σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και θεωρούνται ασφαλείς μόνο όσο υπάρχουν μόνες τους στο τρόφιμο, όμως από ότι φαίνεται ο συνδυασμός κάποιων από αυτές δεν είναι ξεκάθαρα ασφαλής ούτε να έχει μελετηθεί συστηματικά μέχρι σήμερα. Το μόνο σίγουρο είναι ότι πρόσθετα επηρεάζουν αρνητικά όχι μόνο την ανάπτυξη του παιδιού, αλλά και τη συμπεριφορά του.

Όσον αφορά τη βιολογική παραγωγή κρέατος και πουλερικών γίνεται με ιδιαίτερη φροντίδα έτσι ώστε να εξασφαλίζεται η καλή διαβίωση των ζώων με τη χρησιμοποίηση φυσικών ζωοτροφών.

 Η πλειονότητα των γονέων τρέφονται χωρίς να έχουν επίγνωση των συνεπειών του τρόπου διατροφής τους στους ίδιους και στα παιδιά του. Η λαθεμένη στάση που ακολουθούν στη διατροφή προκαλεί άθελα τους βλάβες που τα αποτελέσματα τους εκδηλώνονται μόνο μετά από πολύ καιρό.

Η αλήθεια είναι ότι ζούμε την εποχή που ποτέ άλλοτε δεν υπήρξε τόση μεγάλη ποικιλία τροφών στη διάθεση μας, αλλά παράλληλα και μια κατακόρυφη αύξηση των ασθενειών που οφείλονται στη κακή διατροφή. Οι σωστές επιλογές με τα κατάλληλα προϊόντα διατροφής μπορούν να βελτιώσουν την υγεία μας αλλά και να συμβάλλουν στην μέγιστη δυνατή ανάπτυξη των παιδιών.

Τι γίνεται με την τιμή;

Δυστυχώς τα βιολογικά προϊόντα είναι συχνά κατά πολύ ακριβότερα των λεγόμενων «συμβατικών». Έρευνα που είχε γίνει από την εφημερίδα Καθημερινή, είχε δείξει ότι οι τιμές των βιολογικών νωπών προϊόντων ήταν ακριβότερες κατά 25% έως και 243% σε σχέση με των συμβατικών, ενώ στα μεταποιημένα προϊόντα οι διαφορές ξεκινούσαν από το 30 και έφθαναν στο 80%.

 Ο ήδη επιβαρυμένος οικογενειακός προϋπολογισμός δεν μπορεί να αντέξει ώστε το σύνολο των προϊόντων που καταναλώνουμε να είναι βιολογικά. Έτσι θα πρέπει αναγκαστικά να θέσουμε ορισμένες προτεραιότητες και αρχικά να επιλέξουμε βιολογικά προϊόντα, όταν τα αντίστοιχα συμβατικά θεωρούνται πολύ επιβαρυμένα από διάφορες βλαβερές ουσίες.

Το σπανάκι πχ. έχει την ιδιότητα να απορροφά ουσίες από το χώμα στο οποίο φυτρώνει. Αν αυτό το γεγονός το κάνει ιδιαίτερα θρεπτικό, το κάνει και επικίνδυνο όταν δεν είναι ελεγμένο. Σαφώς λοιπόν πρέπει να προτιμήσουμε το βιολογικό.

Οι επιστήμονες προτείνουν επίσης να προτιμούμε να είναι βιολογικά τα λαχανικά που μεγαλώνουν μέσα στο χώμα, όπως οι πατάτες, τα κρεμμύδια, τα καρότα, αλλά και οι διάφορες σαλάτες που καταναλώνουμε ωμές.

Αξίζει να πούμε ότι σύμφωνα με το υπουργείο Γεωργίας των ΗΠΑ, ως περισσότερο επιβαρυμένα με υπολείμματα φυτοφαρμάκων θεωρούνται τα φασολάκια, οι πράσινες πιπεριές, οι φράουλες, τα σταφύλια και τα ροδάκινα, οπότε και εδώ καλό είναι να προτιμήσουμε τα βιολογικά από τα συμβατικά προϊόντα.

Τέλος λόγω της καθημερινής ή συχνής κατανάλωσης καλό είναι προτιμότερο τα παιδιά να καταναλώνουν βιολογικά αυγά και το βιολογικό γάλα.

Αξίζει να πούμε επίσης ότι όταν αγοράζουμε φρούτα και λαχανικά στην εποχή τους, τότε η τιμή των βιολογικών δεν έχει μεγάλη απόκλιση από την τιμή των συμβατικών.

Εκείνο που είναι αρκετά ακριβό είναι το βιολογικό κρέας, ενώ το βιολογικό ψάρι που κυκλοφόρησε από κάποιες επιχειρήσεις ιχθυοκαλλιέργειας έχει τιμή που βρίσκεται ανάμεσα σε αυτή των ψαριών ελεύθερης θάλασσας και των ψαριών από συμβατικές ιχθυοκαλλιέργειες.

Καλές τιμές και φρέσκα προϊόντα μπορεί κανείς να βρει στις βιολογικές λαϊκές που γίνονται σε πολλές περιοχές, ενώ και τα τμήματα βιολογικών προϊόντων των σουπερμάρκετ συνεχώς επεκτείνονται  και μπορεί να βρει κανείς σχεδόν οτιδήποτε και στη βιολογική του εκδοχή.