Τα κορίτσια είναι... αλλιώς;

«Τα κορίτσια είναι αλλιώς. Θα δεις!» έτσι μου έλεγε ένας φίλος, πατέρας δυο κοριτσιών, την εποχή που περιμέναμε να γεννηθεί η κόρη μου. Εγώ είχα την εντύπωση ότι απλώς υπέκυπτε στα διάφορα στερεότυπα και αρνιόμουν να αποδεχθώ τις τεράστιες διαφορές που υποτίθεται πως υπάρχουν μεταξύ των δυο φύλων.
Άλλωστε πρέσβευα και διατυμπάνιζα την άποψη της Σιμόν ντε Μποβουάρ, το μότο από τη Βίβλο του Φεμινισμού, το «Δεύτερο Φύλο»: Γυναίκα δε γεννιέσαι, γίνεσαι! Δεν περίμενα να δω τεράστιες διαφορές ανάμεσα στη κόρη και στο γιο μου, πέρα από αυτές που μπορεί να έχουν μεταξύ τους δυο αδέλφια, σε όποιο φύλο κι αν ανήκουν.
Και να λοιπόν, που τα γεγονότα με διαψεύδουν. Κι εμένα και την Μποβουάρ. Η κόρη μου, σαν ένας ροζ σίφουνας ήρθε να ανατρέψει κάθε μου βεβαιότητα. Από πολύ μικρή ήθελε να έχει λόγο για όλα και πρόσεχε κάθε λεπτομέρεια της εμφάνισής της.

Χάος το δωμάτιο του μεγάλου μου γιου, τα πάντα τακτοποιημένα στης κόρης μου.
Μπαίνοντας στο σπίτι, βγάζει και τακτοποιεί τα παπούτσια της (βάζει κι εμάς να κάνουμε το ίδιο!). Παρακολουθεί τις δουλειές του σπιτιού και μιμείται όσες μπορεί.
Μόλις φάει, πηγαίνει το πιάτο της στο νεροχύτη. Τρελαίνεται να της ζητάς και να σου φέρνει πράγματα. Να μη μιλήσουμε για τα κοκαλάκια στα μαλλιά, για την απόλυτη κυριαρχία του ροζ σε κάθε πιθανή εκδοχή και εφαρμογή…
Αν πάμε και στη συμπεριφορά… Νάζι, γαλιφιές, τρυφερότητα, πείσματα, πόζες… Συχνά παίρνει μοιραίο ύφος ή αντίθετα όταν θέλει να πετύχει κάτι αρχίζει την ατέλειωτη μουρμούρα.
Στα παραμύθια, όταν συμβαίνει κάτι λυπητερό, βάζει τα κλάματα. Πρέπει να τη διαβεβαιώσεις ότι όλα θα πάνε καλά στη συνέχεια, αλλιώς δεν σταματάει…
Όσο για τη δική μου συμπεριφορά, αναρωτιέμαι πόσο διαφέρει απέναντι στα δυο μου παιδιά και τι ρόλο παίζει το γεγονός ότι το ένα είναι αγόρι και το άλλο κορίτσι.
Η κατάσταση έγινε ακόμη πιο περίπλοκη μετά τη γέννηση του μικρού μου γιου, που συμπεριφέρεται διαφορετικά, καθώς επηρεασμένος από την αδελφή του παίζει και με τα δικά της παιχνίδια. Μερικές φορές θέλει να φοράει ακόμη και τα κοκαλάκια της.
Τι γίνεται εδώ; Ποιές ισορροπίες να κρατήσω; Πώς να αντιμετωπίσω το κάθε παιδί;
Αυτά και άλλα πολλά ερωτήματα με βασάνιζαν, όταν συνάντησα την διάσημη Λίντα Παπαδόπουλος.

Με τη Δρ Λίντα Παπαδόπουλος είχαμε γνωριστεί την προηγούμενη φορά που βρέθηκε στην Αθήνα. Μόλις έμαθα ότι θα είναι και πάλι εδώ για την παρουσίαση του βιβλίου της «Τι λένε οι άντρες, τι ακούν οι γυναίκες» (εκδόσεις Διόπτρα), αποφάσισα να τη ρωτήσω και να μάθω. Πόσο συχνά άλλωστε έχεις την ευκαιρία να ρωτήσεις την σημαντικότερη ψυχολόγο της Μεγάλης Βρετανίας (σύμφωνα με ψηφοφορία του κοινού το 2008), τον άνθρωπο που εμπιστεύονται δεκάδες διασημότητες, την καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Μετροπόλιταν στο Λονδίνο, τη συνεργάτιδα δεκάδων τηλεοπτικών εκπομπών, την ειδικό στην οποία απευθύνεται το CNN στο κεντρικό του δελτίο για διάφορα ζητήματα;
Άδραξα λοιπόν την ευκαιρία να τη ρωτήσω για τις διαφορές αγοριών και κοριτσιών, αλλά και για το πώς πρέπει να συμπεριφερόμαστε εμείς οι γονείς. Τα όσα ακολουθούν βασίζονται στις σημειώσεις που κράτησα από αυτή τη συζήτηση.

Ένας Πρίγκιπας για τη Χιονάτη
Αναπτυσσόμαστε αντιγράφοντας κοινωνικά πρότυπα της συμπεριφοράς που αρμόζουν στο φύλο μας. Τα παιδιά μαθαίνουν ποιες συμπεριφορές θεωρούνται κατάλληλες ανάλογα με το αν είναι αγόρια ή κορίτσια, όπως γράφει και στο βιβλίο της η Λίντα Παπαδόπουλος. Αγόρια - κορίτσια μαθαίνουν να ταιριάζουν με το ρόλο του φύλου τους, παρατηρώντας τους ανθρώπους γύρω τους. Και αυτό ξεκινά ακόμα και πριν τους χαρίσουν το πρώτο τρενάκι ή την πρώτη κούκλα τους. Τα στερεότυπα βάσει του φύλου ξεκινούν ακόμα και πριν τη γέννηση. Πόσες φορές δεν έχουμε ακούσει προβλέψεις για το φύλο του παιδιού με βάση το αν κλωτσάει ή όχι (εννοείται πως όταν κλωτσάει πολύ είναι αγόρι!)
Σκεφτείτε μόνον τα παραμύθια που τους διαβάζουμε. Τα αγόρια είναι αυτά που δεν φοβούνται, που λύνουν προβλήματα, τα κορίτσια είναι αυτά που περιμένουν τους άντρες να τα σώσουν, να τους προσφέρουν μια καλύτερη και πιο όμορφη ζωή. Σκεφτείτε τους πρίγκιπες στην «Ωραία Κοιμωμένη» και στη «Χιονάτη», τον κυνηγό στην «Κοκκινοσκουφίτσα»… Τα αγοράκια πρέπει να αντιμετωπίσουν δράκους και χιλιάδες δυσκολίες και δοκιμασίες για να φτάσουν στο στόχο τους.

Αυτό συνεχίζεται και αργότερα, όταν τα παιδιά μεγαλώνουν. Αν είσαι άντρας πρέπει να είσαι δυνατός, να μη δειλιάζεις και να μην αποκαλύπτεις τα συναισθήματά σου.
Αν είσαι κορίτσι περιμένεις το αγόρι να σε σώσει, να ζήσεις μαζί του για πάντα –κάθε παραμύθι δεν τελειώνει «και ζήσαν αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα»; Αυτός είναι ένας καθοριστικός παράγοντας που δημιουργεί τις διαφορές ανάμεσα στα κορίτσια και στα αγόρια.
Ήδη στην ηλικία των τριών ή τεσσάρων ετών τα αγόρια και τα κορίτσια γνωρίζουν ξεκάθαρα ποια παιχνίδια και ποιες δραστηριότητες θεωρούνται «αγορίστικες» ή «κοριτσίστικες». Με τα δώρα που τους κάνουν γονείς, συγγενείς και φίλοι ενισχύεται αυτή την τάση. Η κούκλα και τα κουζινικά είναι για το κορίτσι, η μπάλα και τα στρατιωτάκια για το αγόρι.
Ακόμη, οι περισσότεροι γονείς έχουμε την τάση να αναταμείβουμε στερεότυπες συμπεριφορές που θεωρούνται κατάλληλες για μια γυναίκα ή για έναν άντρα. Έτσι τα αγόρια ενθαρρύνονται να καταπιάνονται με σκληρά και ανταγωνιστικά παιχνίδια, τους αγοράζουμε παιχνίδια- όπλα και τα αποθαρρύνουμε να εκφράζονται ή να δείχνουν τα συναισθήματά τους. Στα κορίτσια αγοράζουμε κούκλες, τα ενθαρρύνουμε να φέρονται «σεμνά και ταπεινά» και φυσικά ποτέ δεν θα λέγαμε τη φράση «μην κλαις –τα κορίτσια δεν κλαίνε»!

Πρέπει να φερόμαστε τελικά με τον ίδιο τρόπο σε κορίτσια και αγόρια;

Το ζήτημα δεν είναι ως γονείς να μη φερόμαστε διαφορετικά σε αγόρια και κορίτσια. Το ζήτημα είναι να μην υποκύπτουμε σε φυλετικά στερεότυπα:
«Επειδή είσαι αγόρι δεν πρέπει να κλαις»
«Είσαι κορίτσι, γι’ αυτό πρέπει να μαζέψεις τα πιάτα»
Θα έπρεπε να λειτουργούμε με βάση την αρχή ότι το να είσαι αγόρι ή κορίτσι είναι μόνον ένα κομμάτι του εαυτού σου. Υπάρχει και το υπόλοιπο που είσαι ως προσωπικότητα και αυτό είναι και το πιο σημαντικό.
Είναι λάθος να τονίζουμε συνεχώς στα παιδιά το φύλο τους. Ακόμη κι αν από μικρά συνειδητοποιούν τι είναι συχνά τους αρέσει να πειραματίζονται και να εξερευνούν. Η χειρότερη συμπεριφορά που θα μπορούσαμε να έχουμε ως γονείς, είναι να κάνουμε το παιδί να νιώσει άσχημα, να το μειώσουμε, επειδή π.χ. ενώ είναι αγόρι, του αρέσει να παίζει με κούκλες ή να σπρώχνει ένα καροτσάκι. Το να απαγορεύσεις σε ένα αγόρι να παίζει με «κοριτσίστικα» παιχνίδια ή σε ένα κορίτσι με «αγορίστικα» παιχνίδια μάλλον θα φέρει το αντίθετο αποτέλεσμα! Μπορεί να έχει αναπτυχθεί το φύλο των παιδιών, αλλά όχι η σεξουαλικότητά τους. Το να βγάζουμε πρόωρα συμπεράσματα από τα παιχνίδια που προτιμούν είναι ολέθριο…Στη φύση των μικρών παιδιών είναι να παρακολουθούν, να ψάχνουν, να εξερευνούν και να δοκιμάζουν. Όχι μόνον δεν είναι αρνητικό να παίζει ένα αγόρι με κοριτσίστικα παιχνίδια, αλλά αντίθετα δείχνει ότι έχει πνεύμα διερευνητικό.
Πρέπει να έχουμε πάντοτε στο μυαλό μας, ότι το σημαντικότερο πρότυπο για το φύλο που έχουν τα παιδιά, είναι οι γονείς τους: Εμείς οι ίδιοι είμαστε που θα επηρεάσουμε σε μεγάλο βαθμό τη συμπεριφορά τους. Εμείς οι ίδιοι μπορούμε να χτίσουμε, αλλά και να γκρεμίσουμε στερεότυπα. Ο μπαμπάς δίνει π.χ. το αντρικό πρότυπο, χωρίς αυτό αν σημαίνει πως δεν κάνει δουλειές του σπιτιού, πως δεν είναι τρυφερός…
Μια άλλη παράμετρος που χρειάζεται προσοχή είναι όταν τα κορίτσια συνδέουν την αυτοεκτίμηση τους με την εξωτερική τους εμφάνιση, με την ομορφιά τους. Αν έχουμε κοριτσάκι σίγουρα θα του λεμε «Τι όμορφη που είσαι». Πρέπει λοιπόν να μη μένουμε μόνο σε αυτό, αλλά να το επαινούμε και για όσα καταφέρνει: «Τι ωραία που ζωγραφίζεις, τι ωραία που λες το τραγουδάκι» Πρέπει, με λίγα λόγια, ως γονείς να αποσυνδέσουμε με όποιον τρόπο μπορούμε την αυτοεκτίμηση από την ομορφιά.



Διαφορές αγοριών - κοριτσιών
Η ψυχοσωματική ανάπτυξη των κοριτσιών είναι συνήθως πιο γρήγορη από των αγοριών, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι η νοημοσύνη τους είναι υψηλότερη.

Διάφορες έρευνες πάνω στο θέμα της μάθησης έχουν δείξει ότι τα αγόρια χρειάζονται περισσότερο χρόνο για να γράψουν και να διαβάσουν απ’ ότι τα κορίτσια και ιδιαίτερα στο δημοτικό. Συνεπώς τα αγόρια σε αυτή την περίπτωση χρειάζονται περισσότερη ενθάρρυνση για να πετύχουν τους στόχους τους στο σχολείο.
Ένας γενικός κανόνας –που βεβαίως έχει τις πολλές εξαιρέσεις του, είναι ότι τα αγόρια τα καταφέρνουν καλύτερα σε μαθήματα όπως η αριθμητική ή η γεωγραφία, ενώ τα κορίτσια φαίνεται να υπερτερούν στις γλωσσικές ικανότητες και σε ότι χρειάζεται… αποστήθιση. Τα αγόρια τα καταφέρνουν καλύτερα με μηχανήματα και υπερέχουν στη μυϊκή δύναμη την ώρα που τα κορίτσια έχουν πολύ καλύτερη λεπτή κινητικότητα.

Διαφέρουμε όμως και βιολογικά. Ας μην το ξεχνάμε αυτό. Οι ορμόνες παίζουν κι αυτές τον δικό τους καθοριστικό ρόλο και όπως έχει αποδειχθεί η αναλογία των ορμονών παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στη συμπεριφορά.
Πρόσφατα έγινε μια έρευνα που έδειξε ότι τα κορίτσια προτιμούν το ροζ χρώμα και μάλιστα χωρίς να τα καθοδηγήσει κανείς. Εμείς ό, τι χρώμα και να τους δείχνουμε, ό, τι χρώμα ρούχα και να τους φορέσουμε, αυτά θα προτιμήσουν το ροζ. Σε αυτό μάλιστα δόθηκαν γενετικές και ανθρωπολογικές ερμηνείες που γυρίζουν στα πρώτα βήματα του ανθρώπου στη γη…

Μια ματιά στο μέλλον…Αν εξετάσουμε τα ψυχολογικά προβλήματα θα διαπιστώσουμε ότι ενώ οι άντρες αντιμετωπίζουν πολύ περισσότερα, οι γυναίκες πηγαίνουν πολύ πιο εύκολα στον ειδικό. Μιλάνε π.χ. πιο εύκολα για την κατάθλιψη. Αυτό δείχνει και με πόσο διαφορετικό τρόπο αντιμετωπίζουν τα φύλα τον κάθε είδους πόνο. Είτε σωματικό, είτε ψυχικό. Οι γυναίκες μιλάνε πολύ πιο εύκολα γι’ αυτόν, ενώ οι άντρες τον κρύβουν…
Είναι χαρακτηριστικό ότι αν δει κανείς τις διάφορες αφίσες που υπάρχουν στα ιατρεία και αφορούν στις ασθένειες και στην πρόληψη, θα διαπιστώσει ότι σχεδόν όλες απευθύνονται στις γυναίκες…
Ακόμα και σε μια σχέση βλέπουμε ότι η γυναίκα μιλάει πολύ πιο εύκολα για τα συναισθήματά της. Αντίθετα ο άντρας είναι «προγραμματισμένος» να τα αντιμετωπίζει όλα ως προβλήματα που πρέπει να λυθούν.
Ας πάρουμε ένα ζευγάρι, το Γιάννη και τη Μαρία:
Η Μαρία κλαίει. Ο Γιάννης της λέει «Ποιο είναι το πρόβλημά σου; Έλα να το λύσουμε». Η Μαρία όμως, το μόνο που θέλει είναι να είναι δίπλα της και να την ακούσει. Δεν θέλει να της λύσει το πρόβλημα. Και οι δυο θέλουν το ίδιο πράγμα, να νιώσει καλύτερα η Μαρία, αλλά με τόσο διαφορετικό τρόπο, που τελικά οδηγούνται στη σύγκρουση. Για το Γιάννη το «Σταματά να κλαις», μπορεί να σημαίνει «Σ’ αγαπώ και δεν θέλω να σε βλέπω να πονάς», ενώ για τη Μαρία σημαίνει «Σταμάτα να κλαις γιατί με ενοχλείς και με κάνεις να νιώθω άσχημα». Αυτή η ασυνεννοησία οφείλεται κυρίως στον διαφορετικό τρόπο που έχουμε μεγαλώσει άντρες και γυναίκες.
Αν ρίχνουμε αυτή τη ματιά στο μέλλον είναι για να σκεφτούμε λίγο πως μπορούμε κι εμείς, μεγαλώνοντας τα παιδιά μας να βοηθήσουμε στην καλύτερη συνεννόηση ανάμεσα στα φύλα, που θα κάνει και τα ίδια πιο ευτυχισμένα στις μελλοντικές σχέσεις τους.

Βιογραφικά

Η Δρ Linda Papadopoulos είναι κλινική ψυχολόγος και καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Μετροπόλιταν του Λονδίνου. Είναι, επίσης, μια από τις πιο γνωστές ψυχολόγους των μέσων μαζικής ενημέρωσης της Αγγλίας και εμφανίζεται τακτικά στην τηλεόραση, το ραδιόφωνο και τον τύπο. Μένει στο Λονδίνο με το σύζυγο της και την κόρη τους.
Έχει συνεργαστεί ως σύμβουλος στις εκπομπές Big Brother, στη σειρά I am a Celebrity-Get me Out of Here, στο Χ- Factor και στην πολύ γνωστή εκπομπή των Richard & Judy.
Έχει ακόμη συνεργαστεί με τα κανάλια Sky, Channel 5, ITN και BBC.
Παράλληλα έχει προσληφθεί ως σύμβουλος διαφημίσεων αλλά και προϊόντων στις εταιρείες Dior,  Lyle, Diageo και Camelot.
Στα ελληνικά τα βιβλία της κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Διόπτρα (Καθρέφτη, Καθρεφτάκι μου, και The Man Manual, το «λυσάρι» για τον άντρα).