Τρόφιμα φάρμακο ή... φαρμάκι;

Ετοιμάζοντας ένα άρθρο για τις ετικέτες τροφίμων, άρχισα να βρίσκω στοιχεία για τους λεγόμενους "ισχυρισμούς υγείας", που υπάρχουν πλέον σε πολλά τρόφιμα.
Διαβάζω στην ιστοσελίδα healthview.gr

Καταπέλτης για εκατοντάδες «προβιοτικά» και λοιπά τρόφιμα
Γιαούρτια που βοηθούν στη λειτουργία του εντέρου... αμινοξέα που αυξάνουν την ενέργεια... Από 500 ισχυρισμούς τέτοιου τύπου που αναγράφονται στις συσκευασίες τροφίμων που λανσάρονται ως ευεργετικά για την υγεία, η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA) απέρριψε την προηγούμενη εβδομάδα τους 350.
Βάσει των νέων κανονισμών της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τις ετικέτες των τροφίμων, οι οποίοι εισήχθησαν μετά από πολυετείς πιέσεις από ομάδες καταναλωτών, η EFSA κλήθηκε να εξετάσει τα επιστημονικά στοιχεία που στηρίζουν τους ισχυρισμούς των παρασκευαστών τροφίμων για τα θετικά αποτελέσματα των προϊόντων τους στην υγεία. Η ιδέα είναι ότι τελικά μόνο οι ισχυρισμοί που στηρίζονται από ισχυρά επιστημονικά δεδομένα θα επιτρέπεται να αναγράφονται στις συσκευασίες και, ακόμη και σε αυτήν την περίπτωση, μόνο αν το προϊόν πληροί συνολικά τις προϋποθέσεις όσον αφορά το περιεχόμενο σε λίπος, αλάτι και ζάχαρη.
Η EFSA μόλις ολοκλήρωσε ένα μέρος αυτού του ελέγχου και βρήκε ότι τα δύο τρίτα από περίπου 500 τέτοιους ισχυρισμούς ήταν αβάσιμοι.
Από εκατοντάδες «προβιοτικά» βακτηριακά στελέχη που εξετάστηκαν, ούτε ένα δεν αποδείχθηκε ότι βελτιώνει την εντερική λειτουργία ή την ανοσία. Η ταυρίνη, το αμινοξύ που προστίθεται σε ενεργειακά και αθλητικά αναψυκτικά, δεν βρέθηκε ότι ενισχύει την ενέργεια. Ούτε βρέθηκαν στοιχεία που να στηρίζουν τον ισχυρισμό ότι η γλυκοζαμίνη είναι ευεργετική για τις αρθρώσεις, παρόλο που διαφημίζεται πάρα πολύ γι' αυτήν την υποτιθέμενη ιδιότητά της.
Η EFSA έχει πολύ δρόμο ακόμη. Στο πλαίσιο των αυστηρότερων κανόνων για τους ισχυρισμούς για την υγεία, τα κράτη-μέλη κλήθηκαν από το 2007 να συλλέξουν τους ισχυρισμούς που προβάλλονται από τις βιομηχανίες τους και να τους υποβάλουν στην EFSA για έλεγχο. Κατόπιν αυτού, 44.000 ισχυρισμοί συσσωρεύτηκαν για να εξεταστούν από ομάδα ανεξάρτητων επιστημόνων, οι οποίοι πρέπει να αποφασίσουν αν οι ισχυρισμοί είναι ορθοί ή όχι. Ο τεράστιος αυτός αριθμός κατέβηκε στις 4.000, όταν οι επιστήμονες κράτησαν μόνο αυτούς για τους οποίους υπήρχε κάποια πιθανότητα να ευσταθούν. Η παρτίδα των 350 ισχυρισμών που απορρίφθηκαν την προηγούμενη εβδομάδα σχετίζονταν με τη γενική υγεία, όπως «ενισχύει το ανοσοποιητικό» ή «βελτιώνει τη νοητική απόδοση». Η EFSA έχει ακόμη να ελέγξει άλλους ισχυρισμούς που είναι πιο ειδικοί ή υποδηλώνουν ότι περιορίζουν κάποια νόσο.
Οι μεγαλύτερες εταιρείες προβιοτικών αντέδρασαν γρήγορα επισημαίνοντας ότι οι δικοί τους ισχυρισμοί δεν έχουν αξιολογηθεί ακόμη από την EFSA. Η Danone απέσυρε πριν μερικούς μήνες τους αρχικούς της ισχυρισμούς για τα προϊόντα Actimel και Activia, λέγοντας ότι θα τους υποβάλει ξανά. Η Yakult υπέβαλε επιστημονικούς φακέλους για τα προβιοτικά της ροφήματα υπό διαφορετική κατηγορία, οι οποίοι δεν έχουν εξεταστεί ακόμη.
Παρόλα αυτά, οι πρόσφατες αποφάσεις αποτελούν καταπέλτη για τη βιομηχανία τροφών και συμπληρωμάτων διατροφής. Η εκθετική αύξηση των «λειτουργικών» τροφών ξεκίνησε τη δεκαετία του 1990, όταν οι παρασκευαστές δέχονταν αυξανόμενες πιέσεις από τα σούπερ-μάρκετ, τα οποία χρησιμοποιούσαν την κυριαρχία τους για να συμπιέσουν τα περιθώρια των προμηθευτών. Το πακετάρισμα πολύ επεξεργασμένων τροφών σε συσκευασίες με ισχυρισμούς για οφέλη για την υγεία ήταν ένας τρόπος να διατηρήσουν οι εταιρείες τα κέρδη τους σε μια κορεσμένη αγορά.
Οι ισχυρισμοί που έγιναν δεκτοί την προηγούμενη εβδομάδα από την EFSA αφορούσαν κυρίως βιταμίνες, μέταλλα και διατροφικές ίνες. Όμως, η επιβεβαίωση ότι το ασβέστιο που περιέχεται στο γάλα, το κρέας και τα αυγά είναι καλό για τα οστά ή ότι ο σίδηρος που περιέχεται στα λαχανικά με σκούρα πράσινα φύλλα, στο ψωμί ολικής αλέσεως και στο κρέας, είναι καλός για το αίμα δεν ωφελεί το ίδιο στην αύξηση των κερδών.

Σε άρθρο της στον Guardian η Felicity Lawrence, συγγραφέας του βιβλίου Eat Your Heart Out: Why the Food Business is Bad for the Planet and Your Health (Penguin)αναρωτιέται αν πράγματι τα λεγόμενα προβιοτικά προϊόντα είναι καλά για την υγεία μας.
Σημειώνει εύγλωττα στην αρχή του άρθρου της:
“I recently came across an advert for a probiotic product. "Improves weight gain by 10%," it said, "… proven in more than 40 scientifically designed and controlled trials." A probiotics manufacturer boasting about weight gain? Surely some mistake? But the advert was insistent: "Maintaining the integrity of the gastro-intestinal flora effects increased weight gain," it went on.I had strayed on to a farmers' website. This is how probiotics are marketed for pigs….”
...η συνέχεια στον Guardian

Ακόμη:
Ανθυγιεινοί... ισχυρισμοί Υγείας ! (από το ecocrete.gr)
"Πλούσιο σε ασβέστιο, μαγνήσιο και βιταμίνες" "πηγή φυσικών αντιοξειδωτικών"
"βοηθά στην μείωση της χοληστερίνης", "καλό για την υγεία σου", "χαμηλά λιπαρά", "χωρίς αλάτι"...
Αυτοί είναι μερικοί από τους δεκάδες χιλιάδες διατροφικούς ισχυρισμούς1 και ισχυρισμούς υγείας που βλέπουμε τα τελευταία χρόνια σε πολλά από τα συσκευασμένα τρόφιμα.
Όμως, πόσο ειλικρινείς και επιστημονικά αποδεδειγμένοι είναι;
Πόσο διευκολύνουν τον καταναλωτή να επιλέξει τρόφιμα με λίγο αλάτι, ζάχαρη, λιπαρά, όταν αυτό επιβάλλεται;
Όχι και τόσο διευκολυντικοί, υποστηρίζει η ΕΚΠΟΙΖΩ και η Ευρωπαϊκή Οργάνωση Kαταναλωτών (BEUC) μέλος της οποίας είναι η ΕΚΠΟΙΖΩ.
Τι ζητούμε;
Πολύ απλά, να μην επιτρέπεται σε τρόφιμα να φέρουν διατροφικούς ισχυρισμούς ή ισχυρισμούς υγείας, όταν έχουν μεγάλη περιεκτικότητα σε αλάτι-ζάχαρη-λίπη! Κι αυτό, επειδή η μονομερής προβολή ιδιοτήτων , μέσω ισχυρισμών, ενός συστατικού μόνο, οδηγεί τον καταναλωτή στην απόδοση ευεργετικών ιδιοτήτων στο σύνολο του τροφίμου!
Παρ' όλο που η επικείμενη ευρωπαϊκή νομοθεσία αποσκοπούσε στο να βάλει κανόνες και τάξη στις χιλιάδες των ισχυρισμών ώστε να μην παραπλανάται ο καταναλωτής, αυτό κινδυνεύει να μην γίνει.
Έτσι, σύμφωνα με μια κατά προσέγγιση εκτίμησή μας, το 65% των τροφίμων που κυκλοφορούν στην Ε.Ε., θα μπορούν να αναγράφουν στην συσκευασία τους ότι περιέχουν π.χ. λίγο αλάτι, ότι είναι πλούσια σε βιταμίνες-ιχνοστοιχεία, ενώ ταυτόχρονα, έχουν μεγάλη περιεκτικότητα σε λίπη ή και ζάχαρη!
Εν όψει αυτών των εξελίξεων προκύπτουν πολλά ερωτήματα... κάποια απ' αυτά είναι:
... το κατά πόσον ο καταναλωτής θα μπορεί να αποκτήσει μια πραγματική εικόνα για το σύνολο του συγκεκριμένου τροφίμου και να το επιλέξει ή όχι, βάσει των αναγκών του...
... το κατά πόσον η επικείμενη νομοθεσία θα προστατέψει τον καταναλωτή από παραπλανητικούς ισχυρισμούς, διατροφικούς και υγείας ...
... το κατά πόσον δεν θα υποσκαφθεί η πανευρωπαϊκή εκστρατεία κατά της παχυσαρκίας, των καρδιαγγειακών νοσημάτων κά που οφείλονται στον ανθυγιεινό τρόπο διατροφής...
Η ΕΚΠΟΙΖΩ συμμετείχε στην ημερίδα που διοργάνωσε το Ίδρυμα Δασκαλόπουλου στις 9/12/09και παρουσίασε τις απόψεις της καθώς και τις απόψεις της Ευρωπαϊκής Οργάνωσης Καταναλωτών (BEUC) για τους διατροφικούς ισχυρισμούς και ισχυρισμούς υγείας επί των τροφίμων.
Ολόκληρη η παρουσίαση με παραδείγματα συσκευασιών με παραπλανητικούς ισχυρισμούς στο www.ekpizo.gr
Επίσης, κατά την διάρκεια της συζήτησης στο θέμα της επισήμανσης των τροφίμων (ποιές πληροφορίες θα πρέπει να αναγράφουν οι ετικέτες των τροφίμων), υποστήριξε τα ακόλουθα:

• Υποχρεωτική-εναρμονισμένη σε ευρωπαϊκό επίπεδο επισήμανση
• Εμφανής αντίθεση επισήμανσης με το φόντο της συσκευασίας
• Μέγεθος γραμμάτων αναγνώσιμο(3 χιλιοστά)
• Απλοποιημένος-σύντομος χρωματικός κώδικας διατροφικής επισήμανσης
• Να περιληφθούν 8 θρεπτικά στοιχεία: Ενέργεια, πρωτεΐνες, υδατάνθρακες, ζάχαρη, λίπη, κεκορεσμένα λίπη, αλάτι, εδώδιμες ίνες, συν τρανς λιπαρά
• Να αναγράφεται η χώρα προέλευσης σε προϊόντα ολόκληρα. Στα επεξεργασμένα τα σημαντικά-χαρακτηριστικά/συστατικά τους.

Η νομοθεσία
Όπως γράφεται στην ιστοσελίδα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Πληροφόρησης για τα Τρόφιμα EUFIC:
"Τον Ιανουάριο του 2007 δημοσιεύθηκε ο Κανονισμός 1924/2006, που αφορά στους ισχυρισμούς που γίνονται στα τρόφιμα για τη διατροφή και την υγεία, και ισχύει στα κράτη μέλη της ΕΕ από την 1η Ιουλίου 2007. Αυτό είναι το πρώτο δείγμα συγκεκριμένης νομοθεσίας που ασχολείται με τους ισχυρισμούς για τη διατροφή και την υγεία. Οι στόχοι του είναι:
Να εξασφαλίσει υψηλό επίπεδο προστασίας των καταναλωτών προφυλάσσοντας ενάντια αβάσιμων, υπερβολικών ή ψευδών ισχυρισμών για τα τρόφιμα. Με τη νέα νομοθεσία, οι καταναλωτές μπορούν να στηριχθούν στις σαφείς και εξακριβωμένες πληροφορίες των ετικετών των τροφίμων, που τους επιτρέπουν να ενημερώνονται κατάλληλα για τα τρόφιμα που επιλέγουν.
Να εναρμονίσει τη νομοθεσία σε ολόκληρη την ΕΕ, παρέχοντας στους παραγωγούς και τους κατασκευαστές τροφίμων σαφώς εναρμονισμένους κανόνες, που θα επιτρέψουν στον υγιή ανταγωνισμό να βοηθήσει στην προστασία της καινοτομίας στη βιομηχανία των τροφίμων, εξασφαλίζοντας ότι οι παρασκευαστές κάνουν γνήσιους ισχυρισμούς υγείας και διατροφής και δεν ανταγωνίζονται με ψευδείς ή ανακριβείς ισχυρισμοί.
Ο κανονισμός θα ισχύσει για οποιουσδήποτε ισχυρισμούς υγείας και διατροφής γίνονται στα προϊόντα τροφίμων ή ποτών που παράγονται για κατανάλωση από ανθρώπους και πωλούνται στην αγορά της ΕΕ/των κρατών μελών, συμπεριλαμβανομένων όλων των εμπορικών επικοινωνιών, γενικών διαφημίσεων και εκστρατειών προώθησης. Βρίσκει επίσης εφαρμογή στα τρόφιμα για ιδιαίτερες διατροφικές χρήσεις και στα συμπληρώματα.

Τύποι ισχυρισμών
Τρεις τύποι ισχυρισμών θα επιτρέπεται να γίνονται στα τρόφιμα σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση:
Διατροφικοί ισχυρισμοί που δηλώνουν, προτείνουν ή υπονοούν ότι τα τρόφιμα έχουν συγκεκριμένες ευεργετικές ιδιότητες λόγω της σύνθεσής τους (σχετικά με την ενέργεια ή μια συγκεκριμένη θρεπτική ουσία). Παραδείγματα αυτού του τύπου ισχυρισμών θα είναι: «πηγή», «χωρίς», «πλούσιο σε», «φτωχό σε» ή «με λιγότερες» θερμίδες ή μια συγκεκριμένη θρεπτική ουσία.
Ισχυρισμοί υγείας που δηλώνουν, προτείνουν ή υπονοούν ότι υπάρχει μια σχέση μεταξύ ενός τροφίμου, ή ενός από τα συστατικά του, και της υγείας. Αυτός ο τύπος ισχυρισμών αναφέρει τη φυσιολογική λειτουργία ενός συστατικού ∙ παραδείγματος χάριν: «Το ασβέστιο μπορεί να βοηθήσει να αποκτήσετε γερά κόκαλα». Ο ισχυρισμός θα πρέπει να βασίζεται σε γενικά αποδεκτά επιστημονικά δεδομένα και να γίνεται εύκολα κατανοητός από τον μέσο καταναλωτή.
Ο τρίτος τύπος ισχυρισμών αφορά σε ισχυρισμούς «μείωσης παραγόντων κινδύνου για ασθένειες». Είναι ένας συγκεκριμένος τύπος ισχυρισμών υγείας, οι οποίοι δηλώνουν ότι τα τρόφιμα ή ένα από τα συστατικά τους μειώνουν σημαντικά έναν παράγοντα κινδύνου για κάποια ανθρώπινη ασθένεια. Παραδείγματος χάριν, «οι φυτοστερόλες μπορούν να βοηθήσουν να μειωθεί η χοληστερόλη αίματος», μειώνοντας, βάσει αυτού, έναν παράγοντα κινδύνου για την καρδιαγγειακή νόσο. Για πρώτη φορά θα επιτραπεί η αναφορά ασθενειών στα τρόφιμα, αλλά μόνο μετά από έγκριση από την Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA).
Διατροφικό προφίλ και ισχυρισμοί για τη διατροφή και την υγεία

Οι ισχυρισμοί χρησιμοποιούνται για να παρουσιάσουν ότι τα προϊόντα έχουν ένα επιπρόσθετο όφελος για τη διατροφή και την υγεία. Στις περισσότερες περιπτώσεις, οι καταναλωτές αντιλαμβάνονται τα προϊόντα που φέρουν κάποιους ισχυρισμούς ως καλύτερα για την υγεία και την ευημερία τους. Εντούτοις, προς το παρόν, ένα τρόφιμο υψηλό σε λίπος, αλάτι ή/και σάκχαρα, μπορεί να χρησιμοποιησεί ισχυρισμούς όπως «πλούσιο σε βιταμίνη C» ή «πλούσιο σε φυτικές ίνες», ακόμα κι αν τα οφέλη του προϊόντος για τη γενική υγεία και τη διατροφή είναι χαμηλά.

Ο Κανονισμός για τους διατροφικούς ισχυρισμούς και τους ισχυρισμούς υγείας στοχεύει στο να προστατέψει τους καταναλωτές από την παραπλάνηση, ελέγχοντας τους ισχυρισμούς διατροφής και υγείας. Για την περίπτωση των ισχυρισμών υγείας αυτό θα επιτευχθεί με την καθιέρωση ενός θετικού καταλόγου ισχυρισμών, ο οποίος θα δημιουργηθεί σε τρεις φάσεις. Τα κράτη μέλη θα στείλουν αρχικά τον κατάλογο των ισχυρισμών που θεωρούν ότι ισχύουν, βασισμένο σε γενικά αποδεκτά επιστημονικά δεδομένα στη χώρα τους (μέχρι τον Ιανουάριο του 2008). Κατόπιν, η EFSA θα αξιολογήσει τους ισχυρισμούς που θα παραλάβει μέσα σε χρονικό διάστημα δύο ετών. Τέλος, ο αποδεκτός κατάλογος ισχυρισμών υγείας θα δοθεί στο δημόσιο μητρώο. Για τους νέους ισχυρισμούς υγείας θα πρέπει να υποβληθεί στην EFSA, από την επιχείρηση που επιθυμεί να κάνει τον ισχυρισμό σε κάποιο τρόφιμο ή ποτό, ένα αρχείο με τα αποδεικτικά στοιχεία και τη διαδικασία έγκρισης που ακολουθήθηκε. Για τους ισχυρισμούς μείωσης κάποιου παράγοντα κινδύνου για ασθένειες και τους ισχυρισμούς για την υγεία των παιδιών έχουν προβλεφθεί πιο επιμελημένες διαδικασίες.

Ο Κανονισμός απαιτεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να καθιερώσει τα διατροφικά προφίλ ως κριτήρια που τα τρόφιμα θα πρέπει να ικανοποιούν για να φέρουν ισχυρισμούς. Τα θρεπτικά χαρακτηριστικά θα βασίζονται στην επιστημονική άποψη της EFSA. Μέσα σε 24 μήνες από τη στιγμή που θα ισχύσει ο κανονισμός, η Επιτροπή θα συμβουλευθεί τους σχετικούς ενδιαφερόμενους και θα υποβάλλει προτάσεις για τα θρεπτικά χαρακτηριστικά στους εμπειρογνώμονες των κρατών μελών. Εάν αυτοί υποστηρίξουν αυτά τα προτεινόμενα θρεπτικά χαρακτηριστικά, θα υιοθετηθούν από την Επιτροπή και θα χρησιμοποιηθούν ως ένας όρος για τους ισχυρισμούς."

Ήδη, όπως διαπιστώσαμε στην αρχή, οι πρώτοι έλεγχοι έγιναν με μάλλον δυσμενή αποτελέσματα για πολλές εταιρίες τροφίμων...


Δείτε τι συνέβη στις ΗΠΑ όταν το Κογκρέσο κάλεσε τον πρόεδροι εταιρίας να καταθέσει σχετικά με την πώληση φιστικιών μολυσμένων με σαλμονέλα. Το βίντεο είανι χρήσιμο για δυο λόγους:
-Βλέπουμε πως αντιμετωπίζονται τα διατροφικά σκάνδαλα αλλού
-Βλέπουμε όμως και πόση αναλγησία υπάρχει από μερίδα της βιομηχανίας τροφίμων. Δεν είναι τυχαία η έλλειψη εμπιστοσύνης από τους καταναλωτές

Visit msnbc.com for Breaking News, World News, and News about the Economy