Kακοποιημένα παιδιά και κρατική αδιαφορία

Στο βιβλίο "Μπαμπά τι είναι το σεξ;" έχω αφιερώσει ένα μεγάλο κομμάτι στο θέμα της σεξουαλικής κακοποίησης των παιδιών. Ομολογώ ότι είναι απο τα θέματα που έγραψα με τη μεγαλύτερη δυσκολία... Ανατριχιάζεις μόνο που το σκέφτεσαι. Όταν έγραφα το κείμενο ήταν καλοκαίρι. Βγήκα στο φως και στη θάλασσα, σαν να έβγαινα από ένα σκοτεινό τούνελ... Δεν ανακουφίστηκα. Εγώ ο ίδιος πριν από λίγο είχα γράψει:

"...Η σεξουαλική κακοποίηση των παιδιών. Ένα θέμα που ακόμη και η απλή αναφορά του σε τρομάζει. Και δυστυχώς τα στοιχεία που όλο και πιο συχνά βλέπουν το φως της δημοσιότητας είναι ανησυχητικά. Το να κρύβεις το κεφάλι σου, όπως η στρουθοκάμηλος δεν βοηθάει σε τίποτα. Δεν προστατεύει κανέναν. Πρέπει να αναμετρηθούμε με το θέμα, να δούμε τους μύθους και τις αλήθειες που κρύβονται πίσω από έρευνες και στοιχεία και κυρίως να ανακαλύψουμε τους δρόμους που θα μας βοηθήσουν να το αντιμετωπίσουμε. Και για να γίνει αυτό πρέπει να γνωρίζουμε. Ακόμη κι αν αυτή η γνώση είναι επώδυνη...
"Μην παίρνεις καραμέλες από ξένους". Μας το έχουν πει όταν ήμασταν μικροί, το λέμε κι εμείς με τον δικό μας τρόπο στα παιδιά μας. Κι όμως... Η αλήθεια της σεξουαλικής κακοποίησης των παιδιών, είναι διαφορετική. Και δυστυχώς πολύ χειρότερη. Στη συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων, δράστες είναι άτομα του οικείου περιβάλλοντος.Η Χρυσούλα Μαυράκη, (τότε ψυχοπαιδαγωγική σύμβουλος στο "Χαμόγελο του Παιδιού"), επισημαίνει πως τα παιδιά κακοποιούνται σχεδόν αποκλειστικά από άτομα του οικογενειακού και φιλικού περιβάλλοντος. Και κυρίως από άτομα που έχουν σχέση εξουσίας με το παιδί. Ανιόντες συγγενείς. Ο παππούς, πατέρας, ο θείος ο μεγάλος ξάδελφος ή ο αδελφός γίνονται οι θύτες απέναντι στο -ανήμπορο να αντιδράσει- παιδί.Την άποψη αυτή επιβεβαιώνουν και τα στοιχεία μεγάλης έρευνας που έγινε από το Συμβούλιο της Ευρώπης το 2003 για την σεξουαλική κακοποίηση σε όλα τα κράτη-μέλη. Στη χώρα μας υπολογίζεται ότι το ποσοστό της σεξουαλικής κακοποίησης από ανθρώπους του οικείου περιβάλλοντος είναι 62% έως 81% για τα κορίτσια και 84% έως 94% για τα αγόρια... " (από το "Μπαμπά τι είναι το σεξ;")
Έβλεπα λοιπόν τις οικογένειες στην παραλία και σκεφτόμουνα πως σίγουρα κάποιοι από όσους κολυμπούσαν δίπλα μου κακοποιούσαν τα παιδιά τους. Έτσι λέει η στατιστική...

Πριν από λίγο καιρό παρακολούθησα ένα σημαντικό Σεμινάριο Ευαισθητοποίησης Επαγγελματιών που πραγματοποίησε το Ευρωπαϊκό Δίκτυο κατά της Βίας με τίτλο:
«Κακοποίηση και Ψυχικό Τραύμα». Το σεμινάριο πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος DAPHNE III... Αφορούσε κυρίως τις γυναίκες, αλλά πολλά ήταν ακι τα συμπεράσματα που αφορούσαν στα παιδιά. Τα όσα μάθαμε εκεί τα θεωρώ κρίσιμα και χρήσιμα... Το συμπερασμά μου είναι ότι στη χώρα μας δεν γίνονται παρά ελάχιστα, από λίγους πραγματικά ηρωικούς ανθρώπους όπως είναι ο Κώστας Γιαννόπουλος από το Χαμόγελο του Παιδιού, ο Γιάννης Τσιάντης και οι συνεργάτες του από την ΕΨΥΠΕ, η Κική Πετρουλάκη και άλλα μέλη από το Δίκτυο κατά της Βίας, ο Ορέστης Γιωτάκος από την Ομπρέλα και μερικοί που προφανώς ξεχνώ ή δεν γνωρίζω...

Και έρχομαι στην αφορμή για τα δυσάρεστα που γράφω -χρονιάρες μέρες: Ένα σημαντικό άρθρο του καθηγητή Δημοσίου Δικαίου, και προέδρου του Kέντρου Eυρωπαϊκού Συνταγματικού Δικαίου Ξενοφώντα Kοντιάδη (ΕΘΝΟΣ 29/12/09). Το παραθέτω ολόκληρο:
Kακοποιημένα παιδιά και κρατική αδιαφορία
"Mέσα στις γιορτές πολλοί προσφέρουν έστω λίγα χρήματα σε κάποιο ίδρυμα παιδικής προστασίας. Ποιο είναι, όμως, το τοπίο της παιδικής προστασίας σήμερα στη χώρα μας; Kατ’ αρχάς βασική αιτία για παροχή προστασίας σε ανηλίκους δεν αποτελεί πλέον η ορφάνια, αλλά η παραμέληση και η κακοποίηση. Aυτή η πραγματικότητα υπαγορεύει το αίτημα διαφοροποιημένης μέριμνας, καθώς οι ανάγκες ενός ανηλίκου, που έχει υποστεί σοβαρή παραμέληση, σωματική ή σεξουαλική κακοποίηση, εκμετάλλευση ή πορνεία και έχει απομακρυνθεί με την παρέμβαση της Αστυνομίας από το οικογενειακό του περιβάλλον, μπορούν να αντιμετωπιστούν μόνο μέσω εξατομικευμένης επιστημονικής προσέγγισης. H πιθανότητα μιας τέτοιας μεταχείρισης φαίνεται, όμως, να εναπόκειται στην τύχη.
Kεντρικός συντονιστικός φορέας ιδρυμάτων, MKO, Αστυνομίας και Δικαστικών Αρχών για την παιδική μέριμνα δεν υφίσταται. Aξιόπιστα συγκεντρωτικά στοιχεία για κακοποιημένα και παραμελημένα παιδιά δεν συλλέγονται, ούτε προβλέπονται ενιαίες κατευθύνσεις λειτουργίας των δομών προστασίας, που οργανώνονται υπό διαφορετικές νομικές μορφές και λειτουργούν χωρίς δεσμευτικές, επιστημονικές κατευθύνσεις. H πορεία ενός παιδιού, που ύστερα από μια καταγγελία απομακρύνεται από το νοσηρό περιβάλλον, επαφίεται συνεπώς σε τυχαίους παράγοντες. Oι εισαγγελικές Αρχές και οι κοινωνικοί λειτουργοί, που καλούνται να προστατεύσουν τα παιδιά, γνωρίζουν αυτήν την αβεβαιότητα. Kαθώς δεν λειτουργεί σύστημα αναδοχής, τα παιδιά καταλήγουν σε κάποια στέγη προστασίας ή ίδρυμα, με γνώμονα τη διαθεσιμότητα και όχι με βάση ορθολογικά κριτήρια.
Eνα παιδί που έχει κακοποιηθεί σωματικά από τους γονείς του μπορεί να βρεθεί σε έναν χώρο με ανηλίκους που έχουν υποστεί σεξουαλική κακοποίηση ή μεγάλωσαν στον δρόμο και μπαίνουν για πρώτη φορά σε σχολική τάξη στα δέκα τους χρόνια ή με έφηβες που έχουν διασωθεί από την πορνεία. H στέγη, η ένδυση και η σίτιση δεν αποτελούν τη μόνη ανάγκη αυτών των παιδιών. Oι καλές προθέσεις και η διάθεση προσφοράς ενός διοικητικού συμβουλίου, η αυτοθυσία του συνήθως ανειδίκευτου και ανεπαρκούς προσωπικού, που αποτελούν την καλή εκδοχή της οργάνωσης ενός μέσου ιδρύματος, δεν συνιστούν σοβαρή προσπάθεια εξασφάλισης του μέλλοντος των κακοποιημένων και παραμελημένων παιδιών, που χωρίς ψήφο, χωρίς γονείς δεν έχουν καν φωνή που να ακούγεται από την πολιτική εξουσία.
Aν τις ημέρες των γιορτών επισκεφθεί κανείς ένα ίδρυμα, θα εντυπωσιαστεί από τα δώρα που το πλημμυρίζουν. Mπορεί ένα παιδί σε ίδρυμα να έχει περισσότερα ρούχα από εκείνο μιας οικονομικά ασθενούς οικογένειας. Δώρα που μπορεί και να το βλάπτουν, δομώντας έναν νέου τύπου ιδρυματισμό. Tο ιδρυματικό παιδί εκτίθεται σε υλικά αγαθά προσφοράς, χωρίς να αντιλαμβάνεται την αξία τους και χωρίς να καλύπτεται η πραγματική του ανάγκη, που είναι πρόσωπα που θα το διδάξουν την αξία κάθε αντικειμένου, ώστε να μπορέσει να επιβιώσει αυτοδύναμα όταν ενηλικιωθεί και βρεθεί εκτός της προστατευτικής δομής.Aυτό που απαιτείται για τα κακοποιημένα παιδιά είναι ένα συνεκτικό θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας και ελέγχου των δομών, με επιστημονική γνώση και κυρίως με ρεαλιστική δυνατότητα εφαρμογής. Xρειάζεται σύστημα αναδοχών και εξειδικευμένο προσωπικό, που να ακολουθεί συγκεκριμένες κατευθύνσεις. Aπαιτείται, επιτέλους, η πολιτεία να ανταποκριθεί στη συνταγματική της υποχρέωση για προστασία της παιδικής ηλικίας."

Διαβάζω σε σχετικό ρεπορτάζ από το Έθνος
"...Ενδεικτικά της κατάστασης που επικρατεί είναι τα στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα ο οργανισμός Χαμόγελο του Παιδιού και τα οποία παρουσιάστηκαν σε εκδήλωση με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα ενάντια στην Παιδική Κακοποίηση (19 Νοεμβρίου) και την Παγκόσμια Ημέρα για τα Δικαιώματα των Παιδιών.
Τον τελευταίο χρόνο*, κατά το διάστημα από 1/1/09 έως και 31/ 10 /09, στην Εθνική τηλεφωνική γραμμή για τα παιδιά SOS 1056, καταγράφηκαν συνολικά 1042 καταγγελίες εκ των οποίων οι 506 αφορούσαν σε σοβαρά περιστατικά κακοποίησης ανηλίκων.
Από τα στοιχεία προκύπτει ότι το μεγαλύτερο ποσοστό των παιδιών αυτών, υπέστησαν κακοποίηση σε εξαιρετικά μικρή ηλικία, ακόμα και της πιο τρυφερής βρεφικής. Το 34% των τηλεφωνικών καταγγελιών αφορούν στην κακοποίηση παιδιών έως 6 ετών ενώ σε ποσοστό 32% τα παιδιά κακοποιήθηκαν σε ηλικία από 7 έως 12 ετών.
Αξίζει επίσης να αναφερθεί ότι εκτός από την σωματική κακοποίηση και την παραμέληση που είναι οι πιο συχνές μορφές κακοποίησης που καταγγέλθηκαν, σε ποσοστό 24% και 22% οι κλήσεις αφορούσαν περιπτώσεις βιασμών και εξώθησης στην πορνεία.
Αναφορικά με την σχέση μεταξύ θύματος και θύτη στο σύνολο των 506 σοβαρότερων καταγγελιών προκύπτει ότι στις περισσότερες περιπτώσεις η κακοποίηση γίνεται με τη... σύμφωνη γνώμη και των δύο γονέων.